soli N N

Sŏli (collat. form Soloe, Mel. 1, 13, 2; Plin. 5, 27, 22, § 92), ōrum, m., = Soloi.

A town of Cilicia, afterwards called Pompeiopolis, now Mezetli, Cic. Leg. 2, 16, 41; Liv. 33, 20, 4; 37, 56, 8.—Hence, Sŏleus, ei, m., = Soleus, of Soli:

Milon,

Plin. 35, 11, 40, § 146.—

A town of Cyprus, now Solia, Plin. 5, 31, 35, § 130 (Jan. Soloe).

• When catapults are outlawed, only outlaws will have catapults

Sŏli (collat. form Soloe, Mel. 1, 13, 2; Plin. 5, 27, 22, § 92), ōrum, m., = Soloi.

A town of Cilicia, afterwards called Pompeiopolis, now Mezetli, Cic. Leg. 2, 16, 41; Liv. 33, 20, 4; 37, 56, 8.—Hence, Sŏleus, ei, m., = Soleus, of Soli:

Milon,

Plin. 35, 11, 40, § 146.—

A town of Cyprus, now Solia, Plin. 5, 31, 35, § 130 (Jan. Soloe).

sōlus, a, um ( gen. regular. solius; dat. soli; gen. m. soli, Cato ap. Prisc. p. 694 P.; dat. m. SOLO, Inscr. Orell. 2627; f. solae, Plaut. Mil. 4, 2, 28; Ter. Eun. 5, 6, 3), adj. [orig. the same with sollus, q. v.; cf. salus. By Pott referred to sui, Kühn. Zeitschr. 5, 242].

Lit.

In gen., alone, only, single, sole (syn.:

unus, unicus, singularis): quod egomet solus feci, nec quisquam alius affuit,

Plaut. Am. 1, 1, 269:

cum omnibus potius quam soli perire voluerunt,

Cic. Cat. 4, 7, 14:

cum visum esset utilius solum quam cum altero regnare,

id. Off. 3, 10, 41:

licebit eum solus ames,

id. Att. 6, 3, 7:

tot mea Solius solliciti sint causa, ut, etc.,

Ter. Heaut. 1, 1, 77:

nec mihi soli versantur ante oculos... sed, etc.,

Cic. Lael. 27, 102:

non sibi se soli natum meminerit,

id. Fin. 2, 14, 45 fin.:

extra Peloponnesum Aenianes, etc.... soli absunt a mari,

id. Rep. 2, 4, 8:

quae sola divina sunt,

id. Tusc. 1, 27, 66:

ita sola errare videbar,

Enn. Ann. 1, 45; cf. Plaut. Am. 1, 1, 2:

Africanum solitum esse dicere, se numquam minus solum esse, quam cum solus esset,

Cic. Rep. 1, 17, 27:

rem narrabit sola soli,

Ter. Hec. 3, 2, 15; 4, 1, 42; id. Eun. 3, 5, 31; Cato ap. Prisc. p. 694 P.:

de viginti Restabam solus,

Ov. M. 3, 688:

solus ex plurimis servis,

Plaut. Most. 4, 1, 23:

solus ex toto illo collegio,

Cic. Prov. Cons. 8, 18:

Stoici soli ex omnibus,

id. de Or. 3, 18, 65:

tu ex omnibus,

id. Fam. 2, 17, 6:

ego meorum solus sum meus,

Ter. Phorm. 4, 1, 21:

coturnices solae animalium,

Plin. 10, 23, 33, § 69:

solus inter omnes,

Mart. 4, 2, 1:

quae (actio) sola per se ipsa quanta sit, histrionum ars declarat,

Cic. de Or. 1, 5, 18; so,

per se,

id. Top. 15, 59; Liv. 1, 49; 10, 1 al.—With subj. inf.:

nam solum habere velle summa dementia est,

Cic. Tusc. 4, 26, 56.—Strengthened by unus: Ch. Quid, duasne is uxores habet? So. Obsecro:

unam ille quidem hanc solam,

Ter. Phorm. 5, 1, 27:

solum unum hoc vitium affert senectus hominibus,

id. Ad. 5, 3, 47:

furta praetoris quae essent HS. duodecies, ex uno oppido solo exportata sunt,

Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:

unam solam scitote esse civitatem, quae, etc.,

id. ib. 2, 2, 5, §

13: te unum solum suum depeculatorem venisse,

id. Pis. 40, 96.—With other numerals (freq. and class.), Plaut. Bacch. 4, 9, 51; Cic. Ac. 2, 45, 138; id. Att. 2, 1, 5; id. Phil. 11, 8, 18; id. Verr. 2, 2, 74, § 182: Ge. Quantum tibi opus est argenti? Ph. Solae triginta minae, Ter. Phorm. 3, 3, 24; Caes. B. G. 1, 40:

qui solos novem menses Asiae praefuit,

Cic. Att. 5, 17, 5; Liv. 1, 55, 8; 6, 36, 8; 37, 23, 10; and Suet. Aug. 97. —In voc.: felix lectule talibus sole amoribus, Attic. ap. Prisc. p. 673 P.—

In partic., alone, lonely, solitary, forsaken, deserted; without relatives, friends, etc. (rare;

syn. solitarius): sola sum: habeo hic neminem, Neque amicum neque cognatum,

Ter. Eun. 1, 2, 67; cf. id. Ad. 3, 1, 4; id. And. 2, 3, 7:

solus atque omnium honestarum rerum egens,

Sall. J. 14, 17; id. H. 3, 61, 3 Dietsch:

gaudet me vacuo solam tabescere lecto,

Prop. 3, 5 (4, 6), 23.—

Transf., of places, lonely, solitary, unfrequented, desert, = desertus (class.):

hic solis locis composita sum, Hic saxa sunt, hic mare sonat, nec quisquam Homo mihi obviam venit,

Plaut. Rud. 1, 3, 22; cf.:

cum in locis solis moestus errares,

Cic. Div. 1, 28, 59:

loca,

Lucr. 6, 396; Cic. Fragm. ap. Quint. 5, 13, 28; Nep. Eum. 8, 6 (for which shortly before: loca deserta); Sall. J. 103, 1:

locus,

Plaut. Aul. 4, 6, 7; Ter. And. 2, 4, 3:

terrae,

Plaut. Rud. 1, 4, 8; id. Most. 4, 3, 3; Ter. Phorm. 5, 7 (8), 86:

Libyae agri,

Verg. G. 3, 249:

insula,

Cat. 64, 184:

in harena,

id. 64, 57:

solā sub rupe,

Verg. E. 10, 14; Cat. 64, 154:

in monte,

Tib. 1, 2, 72 (Müll. solito) et saep.—Hence, adv.: sōlum, alone, only, merely, barely.

Affirmatively (rare but class.; syn. tantum, but never with numerals, except unus; cf.

solus, A. supra): de re unā solum dissident, de ceteris mirifice congruunt. Ain' tandem? unā de re solum est dissensio?

Cic. Leg. 1, 20, 53: nos nuntiationem solum habemus:

consules etiam spectionem,

id. Phil. 2, 32, 81; id. Or. 48, 160:

quasi vero atrā bili solum mens ac non saepe vel iracundia graviore vel timore moveatur,

id. Tusc. 3, 5, 11:

quae hominum solum auribus judicantur,

id. N. D. 2, 58, 146:

quasi vero perpetua oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit,

id. Fin. 2, 6, 17.—

Strengthened by modo, and joined with it in one word, sōlummŏdo (only late Lat., for the true reading, Plin. 34, 8, 19, § 92, is unam tantum, Jan. Detlef.;

whereas tantummodo is class.): de exercitore solummodo Praetor sentit,

Dig. 4, 9, 1, § 2:

pretii solummodo fieri aestimationem,

ib. 9, 2, 23, § 1; 11, 5, 1, § 3; 28, 5, 1, § 1; Quint. Decl. 247; Tert. Res. Carn. 26; Hier. Ep. 12.—

Negatively: non solum, nec (neque) solum... sed (verum) etiam (et), etc., not only ( not merely, not barely)... but also, etc. (class. and freq.):

non solum publicas, sed etiam privatas injurias ultus est,

Caes. B. G. 1, 12 fin.:

urbes non solum multis periculis oppositae, sed etiam caecis,

Cic. Rep. 2, 3, 6:

importantur non merces solum adventiciae, sed etiam mores,

id. ib. 2, 4, 7:

neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum,

id. ib. 2, 15, 28:

te non solum naturā et moribus, verum etiam studio et doctrinā esse sapientem,

id. Lael. 2, 6:

non nobis solum nati sumus,

id. Off. 1, 7, 22:

ut sapiens solum contentus possit vivere,

id. Fin. 1, 13, 44 Madv. ad loc.:

bestiae sibi solum natae sunt,

id. ib. 3, 19, 63:

nec vero solum hanc libidinem laudant,

id. Tusc. 4, 19, 44:

servavit ab omni Non solum facto verum opprobrio quoque turpi,

Hor. S. 1, 6, 84:

non enim jus illud solum superbius populo, sed violentius videri necesse erat,

Cic. Leg. 3, 7, 17; id. Cat. 3, 10, 24:

non solum ortum novum populum, sed adultum jam, etc.,

id. Rep. 2, 11, 21:

quibus opibus ac nervis non solum ad minuendam gratiam, sed paene ad perniciem suam uteretur,

Caes. B. G. 1, 20:

quae non solum facta esse, sed ne fieri quidem potuisse cernimus,

Cic. Rep. 2, 15, 28:

bene meriti de rebus communibus, ut genere etiam putarentur non solum ingenio esse divino,

id. ib. 2, 2, 4:

neque solum civis, set cujusmodi genus hominum,

Sall. C. 39, 6; v. non and sed.

Sŏlūs, untis, f., = Solous, a town on the northern coast of Sicily, now Castello di Solanto, Plin. 3, 8, 14, § 90.—Hence, Sŏ-luntīni, ōrum, m., the inhabitants of Solus, Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103; sing., id. ib. 2, 2, 42, § 102.

sŏlus, ūs, m., v. solum init.

sōlus, a, um ( gen. regular. solius; dat. soli; gen. m. soli, Cato ap. Prisc. p. 694 P.; dat. m. SOLO, Inscr. Orell. 2627; f. solae, Plaut. Mil. 4, 2, 28; Ter. Eun. 5, 6, 3), adj. [orig. the same with sollus, q. v.; cf. salus. By Pott referred to sui, Kühn. Zeitschr. 5, 242].

Lit.

In gen., alone, only, single, sole (syn.:

unus, unicus, singularis): quod egomet solus feci, nec quisquam alius affuit,

Plaut. Am. 1, 1, 269:

cum omnibus potius quam soli perire voluerunt,

Cic. Cat. 4, 7, 14:

cum visum esset utilius solum quam cum altero regnare,

id. Off. 3, 10, 41:

licebit eum solus ames,

id. Att. 6, 3, 7:

tot mea Solius solliciti sint causa, ut, etc.,

Ter. Heaut. 1, 1, 77:

nec mihi soli versantur ante oculos... sed, etc.,

Cic. Lael. 27, 102:

non sibi se soli natum meminerit,

id. Fin. 2, 14, 45 fin.:

extra Peloponnesum Aenianes, etc.... soli absunt a mari,

id. Rep. 2, 4, 8:

quae sola divina sunt,

id. Tusc. 1, 27, 66:

ita sola errare videbar,

Enn. Ann. 1, 45; cf. Plaut. Am. 1, 1, 2:

Africanum solitum esse dicere, se numquam minus solum esse, quam cum solus esset,

Cic. Rep. 1, 17, 27:

rem narrabit sola soli,

Ter. Hec. 3, 2, 15; 4, 1, 42; id. Eun. 3, 5, 31; Cato ap. Prisc. p. 694 P.:

de viginti Restabam solus,

Ov. M. 3, 688:

solus ex plurimis servis,

Plaut. Most. 4, 1, 23:

solus ex toto illo collegio,

Cic. Prov. Cons. 8, 18:

Stoici soli ex omnibus,

id. de Or. 3, 18, 65:

tu ex omnibus,

id. Fam. 2, 17, 6:

ego meorum solus sum meus,

Ter. Phorm. 4, 1, 21:

coturnices solae animalium,

Plin. 10, 23, 33, § 69:

solus inter omnes,

Mart. 4, 2, 1:

quae (actio) sola per se ipsa quanta sit, histrionum ars declarat,

Cic. de Or. 1, 5, 18; so,

per se,

id. Top. 15, 59; Liv. 1, 49; 10, 1 al.—With subj. inf.:

nam solum habere velle summa dementia est,

Cic. Tusc. 4, 26, 56.—Strengthened by unus: Ch. Quid, duasne is uxores habet? So. Obsecro:

unam ille quidem hanc solam,

Ter. Phorm. 5, 1, 27:

solum unum hoc vitium affert senectus hominibus,

id. Ad. 5, 3, 47:

furta praetoris quae essent HS. duodecies, ex uno oppido solo exportata sunt,

Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:

unam solam scitote esse civitatem, quae, etc.,

id. ib. 2, 2, 5, §

13: te unum solum suum depeculatorem venisse,

id. Pis. 40, 96.—With other numerals (freq. and class.), Plaut. Bacch. 4, 9, 51; Cic. Ac. 2, 45, 138; id. Att. 2, 1, 5; id. Phil. 11, 8, 18; id. Verr. 2, 2, 74, § 182: Ge. Quantum tibi opus est argenti? Ph. Solae triginta minae, Ter. Phorm. 3, 3, 24; Caes. B. G. 1, 40:

qui solos novem menses Asiae praefuit,

Cic. Att. 5, 17, 5; Liv. 1, 55, 8; 6, 36, 8; 37, 23, 10; and Suet. Aug. 97. —In voc.: felix lectule talibus sole amoribus, Attic. ap. Prisc. p. 673 P.—

In partic., alone, lonely, solitary, forsaken, deserted; without relatives, friends, etc. (rare;

syn. solitarius): sola sum: habeo hic neminem, Neque amicum neque cognatum,

Ter. Eun. 1, 2, 67; cf. id. Ad. 3, 1, 4; id. And. 2, 3, 7:

solus atque omnium honestarum rerum egens,

Sall. J. 14, 17; id. H. 3, 61, 3 Dietsch:

gaudet me vacuo solam tabescere lecto,

Prop. 3, 5 (4, 6), 23.—

Transf., of places, lonely, solitary, unfrequented, desert, = desertus (class.):

hic solis locis composita sum, Hic saxa sunt, hic mare sonat, nec quisquam Homo mihi obviam venit,

Plaut. Rud. 1, 3, 22; cf.:

cum in locis solis moestus errares,

Cic. Div. 1, 28, 59:

loca,

Lucr. 6, 396; Cic. Fragm. ap. Quint. 5, 13, 28; Nep. Eum. 8, 6 (for which shortly before: loca deserta); Sall. J. 103, 1:

locus,

Plaut. Aul. 4, 6, 7; Ter. And. 2, 4, 3:

terrae,

Plaut. Rud. 1, 4, 8; id. Most. 4, 3, 3; Ter. Phorm. 5, 7 (8), 86:

Libyae agri,

Verg. G. 3, 249:

insula,

Cat. 64, 184:

in harena,

id. 64, 57:

solā sub rupe,

Verg. E. 10, 14; Cat. 64, 154:

in monte,

Tib. 1, 2, 72 (Müll. solito) et saep.—Hence, adv.: sōlum, alone, only, merely, barely.

Affirmatively (rare but class.; syn. tantum, but never with numerals, except unus; cf.

solus, A. supra): de re unā solum dissident, de ceteris mirifice congruunt. Ain' tandem? unā de re solum est dissensio?

Cic. Leg. 1, 20, 53: nos nuntiationem solum habemus:

consules etiam spectionem,

id. Phil. 2, 32, 81; id. Or. 48, 160:

quasi vero atrā bili solum mens ac non saepe vel iracundia graviore vel timore moveatur,

id. Tusc. 3, 5, 11:

quae hominum solum auribus judicantur,

id. N. D. 2, 58, 146:

quasi vero perpetua oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit,

id. Fin. 2, 6, 17.—

Strengthened by modo, and joined with it in one word, sōlummŏdo (only late Lat., for the true reading, Plin. 34, 8, 19, § 92, is unam tantum, Jan. Detlef.;

whereas tantummodo is class.): de exercitore solummodo Praetor sentit,

Dig. 4, 9, 1, § 2:

pretii solummodo fieri aestimationem,

ib. 9, 2, 23, § 1; 11, 5, 1, § 3; 28, 5, 1, § 1; Quint. Decl. 247; Tert. Res. Carn. 26; Hier. Ep. 12.—

Negatively: non solum, nec (neque) solum... sed (verum) etiam (et), etc., not only ( not merely, not barely)... but also, etc. (class. and freq.):

non solum publicas, sed etiam privatas injurias ultus est,

Caes. B. G. 1, 12 fin.:

urbes non solum multis periculis oppositae, sed etiam caecis,

Cic. Rep. 2, 3, 6:

importantur non merces solum adventiciae, sed etiam mores,

id. ib. 2, 4, 7:

neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum,

id. ib. 2, 15, 28:

te non solum naturā et moribus, verum etiam studio et doctrinā esse sapientem,

id. Lael. 2, 6:

non nobis solum nati sumus,

id. Off. 1, 7, 22:

ut sapiens solum contentus possit vivere,

id. Fin. 1, 13, 44 Madv. ad loc.:

bestiae sibi solum natae sunt,

id. ib. 3, 19, 63:

nec vero solum hanc libidinem laudant,

id. Tusc. 4, 19, 44:

servavit ab omni Non solum facto verum opprobrio quoque turpi,

Hor. S. 1, 6, 84:

non enim jus illud solum superbius populo, sed violentius videri necesse erat,

Cic. Leg. 3, 7, 17; id. Cat. 3, 10, 24:

non solum ortum novum populum, sed adultum jam, etc.,

id. Rep. 2, 11, 21:

quibus opibus ac nervis non solum ad minuendam gratiam, sed paene ad perniciem suam uteretur,

Caes. B. G. 1, 20:

quae non solum facta esse, sed ne fieri quidem potuisse cernimus,

Cic. Rep. 2, 15, 28:

bene meriti de rebus communibus, ut genere etiam putarentur non solum ingenio esse divino,

id. ib. 2, 2, 4:

neque solum civis, set cujusmodi genus hominum,

Sall. C. 39, 6; v. non and sed.

Sŏlūs, untis, f., = Solous, a town on the northern coast of Sicily, now Castello di Solanto, Plin. 3, 8, 14, § 90.—Hence, Sŏ-luntīni, ōrum, m., the inhabitants of Solus, Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103; sing., id. ib. 2, 2, 42, § 102.

sŏlus, ūs, m., v. solum init.

sōlus, a, um ( gen. regular. solius; dat. soli; gen. m. soli, Cato ap. Prisc. p. 694 P.; dat. m. SOLO, Inscr. Orell. 2627; f. solae, Plaut. Mil. 4, 2, 28; Ter. Eun. 5, 6, 3), adj. [orig. the same with sollus, q. v.; cf. salus. By Pott referred to sui, Kühn. Zeitschr. 5, 242].

Lit.

In gen., alone, only, single, sole (syn.:

unus, unicus, singularis): quod egomet solus feci, nec quisquam alius affuit,

Plaut. Am. 1, 1, 269:

cum omnibus potius quam soli perire voluerunt,

Cic. Cat. 4, 7, 14:

cum visum esset utilius solum quam cum altero regnare,

id. Off. 3, 10, 41:

licebit eum solus ames,

id. Att. 6, 3, 7:

tot mea Solius solliciti sint causa, ut, etc.,

Ter. Heaut. 1, 1, 77:

nec mihi soli versantur ante oculos... sed, etc.,

Cic. Lael. 27, 102:

non sibi se soli natum meminerit,

id. Fin. 2, 14, 45 fin.:

extra Peloponnesum Aenianes, etc.... soli absunt a mari,

id. Rep. 2, 4, 8:

quae sola divina sunt,

id. Tusc. 1, 27, 66:

ita sola errare videbar,

Enn. Ann. 1, 45; cf. Plaut. Am. 1, 1, 2:

Africanum solitum esse dicere, se numquam minus solum esse, quam cum solus esset,

Cic. Rep. 1, 17, 27:

rem narrabit sola soli,

Ter. Hec. 3, 2, 15; 4, 1, 42; id. Eun. 3, 5, 31; Cato ap. Prisc. p. 694 P.:

de viginti Restabam solus,

Ov. M. 3, 688:

solus ex plurimis servis,

Plaut. Most. 4, 1, 23:

solus ex toto illo collegio,

Cic. Prov. Cons. 8, 18:

Stoici soli ex omnibus,

id. de Or. 3, 18, 65:

tu ex omnibus,

id. Fam. 2, 17, 6:

ego meorum solus sum meus,

Ter. Phorm. 4, 1, 21:

coturnices solae animalium,

Plin. 10, 23, 33, § 69:

solus inter omnes,

Mart. 4, 2, 1:

quae (actio) sola per se ipsa quanta sit, histrionum ars declarat,

Cic. de Or. 1, 5, 18; so,

per se,

id. Top. 15, 59; Liv. 1, 49; 10, 1 al.—With subj. inf.:

nam solum habere velle summa dementia est,

Cic. Tusc. 4, 26, 56.—Strengthened by unus: Ch. Quid, duasne is uxores habet? So. Obsecro:

unam ille quidem hanc solam,

Ter. Phorm. 5, 1, 27:

solum unum hoc vitium affert senectus hominibus,

id. Ad. 5, 3, 47:

furta praetoris quae essent HS. duodecies, ex uno oppido solo exportata sunt,

Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:

unam solam scitote esse civitatem, quae, etc.,

id. ib. 2, 2, 5, §

13: te unum solum suum depeculatorem venisse,

id. Pis. 40, 96.—With other numerals (freq. and class.), Plaut. Bacch. 4, 9, 51; Cic. Ac. 2, 45, 138; id. Att. 2, 1, 5; id. Phil. 11, 8, 18; id. Verr. 2, 2, 74, § 182: Ge. Quantum tibi opus est argenti? Ph. Solae triginta minae, Ter. Phorm. 3, 3, 24; Caes. B. G. 1, 40:

qui solos novem menses Asiae praefuit,

Cic. Att. 5, 17, 5; Liv. 1, 55, 8; 6, 36, 8; 37, 23, 10; and Suet. Aug. 97. —In voc.: felix lectule talibus sole amoribus, Attic. ap. Prisc. p. 673 P.—

In partic., alone, lonely, solitary, forsaken, deserted; without relatives, friends, etc. (rare;

syn. solitarius): sola sum: habeo hic neminem, Neque amicum neque cognatum,

Ter. Eun. 1, 2, 67; cf. id. Ad. 3, 1, 4; id. And. 2, 3, 7:

solus atque omnium honestarum rerum egens,

Sall. J. 14, 17; id. H. 3, 61, 3 Dietsch:

gaudet me vacuo solam tabescere lecto,

Prop. 3, 5 (4, 6), 23.—

Transf., of places, lonely, solitary, unfrequented, desert, = desertus (class.):

hic solis locis composita sum, Hic saxa sunt, hic mare sonat, nec quisquam Homo mihi obviam venit,

Plaut. Rud. 1, 3, 22; cf.:

cum in locis solis moestus errares,

Cic. Div. 1, 28, 59:

loca,

Lucr. 6, 396; Cic. Fragm. ap. Quint. 5, 13, 28; Nep. Eum. 8, 6 (for which shortly before: loca deserta); Sall. J. 103, 1:

locus,

Plaut. Aul. 4, 6, 7; Ter. And. 2, 4, 3:

terrae,

Plaut. Rud. 1, 4, 8; id. Most. 4, 3, 3; Ter. Phorm. 5, 7 (8), 86:

Libyae agri,

Verg. G. 3, 249:

insula,

Cat. 64, 184:

in harena,

id. 64, 57:

solā sub rupe,

Verg. E. 10, 14; Cat. 64, 154:

in monte,

Tib. 1, 2, 72 (Müll. solito) et saep.—Hence, adv.: sōlum, alone, only, merely, barely.

Affirmatively (rare but class.; syn. tantum, but never with numerals, except unus; cf.

solus, A. supra): de re unā solum dissident, de ceteris mirifice congruunt. Ain' tandem? unā de re solum est dissensio?

Cic. Leg. 1, 20, 53: nos nuntiationem solum habemus:

consules etiam spectionem,

id. Phil. 2, 32, 81; id. Or. 48, 160:

quasi vero atrā bili solum mens ac non saepe vel iracundia graviore vel timore moveatur,

id. Tusc. 3, 5, 11:

quae hominum solum auribus judicantur,

id. N. D. 2, 58, 146:

quasi vero perpetua oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit,

id. Fin. 2, 6, 17.—

Strengthened by modo, and joined with it in one word, sōlummŏdo (only late Lat., for the true reading, Plin. 34, 8, 19, § 92, is unam tantum, Jan. Detlef.;

whereas tantummodo is class.): de exercitore solummodo Praetor sentit,

Dig. 4, 9, 1, § 2:

pretii solummodo fieri aestimationem,

ib. 9, 2, 23, § 1; 11, 5, 1, § 3; 28, 5, 1, § 1; Quint. Decl. 247; Tert. Res. Carn. 26; Hier. Ep. 12.—

Negatively: non solum, nec (neque) solum... sed (verum) etiam (et), etc., not only ( not merely, not barely)... but also, etc. (class. and freq.):

non solum publicas, sed etiam privatas injurias ultus est,

Caes. B. G. 1, 12 fin.:

urbes non solum multis periculis oppositae, sed etiam caecis,

Cic. Rep. 2, 3, 6:

importantur non merces solum adventiciae, sed etiam mores,

id. ib. 2, 4, 7:

neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum,

id. ib. 2, 15, 28:

te non solum naturā et moribus, verum etiam studio et doctrinā esse sapientem,

id. Lael. 2, 6:

non nobis solum nati sumus,

id. Off. 1, 7, 22:

ut sapiens solum contentus possit vivere,

id. Fin. 1, 13, 44 Madv. ad loc.:

bestiae sibi solum natae sunt,

id. ib. 3, 19, 63:

nec vero solum hanc libidinem laudant,

id. Tusc. 4, 19, 44:

servavit ab omni Non solum facto verum opprobrio quoque turpi,

Hor. S. 1, 6, 84:

non enim jus illud solum superbius populo, sed violentius videri necesse erat,

Cic. Leg. 3, 7, 17; id. Cat. 3, 10, 24:

non solum ortum novum populum, sed adultum jam, etc.,

id. Rep. 2, 11, 21:

quibus opibus ac nervis non solum ad minuendam gratiam, sed paene ad perniciem suam uteretur,

Caes. B. G. 1, 20:

quae non solum facta esse, sed ne fieri quidem potuisse cernimus,

Cic. Rep. 2, 15, 28:

bene meriti de rebus communibus, ut genere etiam putarentur non solum ingenio esse divino,

id. ib. 2, 2, 4:

neque solum civis, set cujusmodi genus hominum,

Sall. C. 39, 6; v. non and sed.

Sŏlūs, untis, f., = Solous, a town on the northern coast of Sicily, now Castello di Solanto, Plin. 3, 8, 14, § 90.—Hence, Sŏ-luntīni, ōrum, m., the inhabitants of Solus, Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103; sing., id. ib. 2, 2, 42, § 102.

sŏlus, ūs, m., v. solum init.

sŏlum, i, (collat. form sŏlus, ūs, m., acc. to Varr. L. L. 6, 1, 2), n. [root sar-, to guard, make whole; Sanscr. Sarva, entire; cf.: solea, solidus, sollus], the lowest part of a thing, the bottom, ground, base, foundation.

Lit., the floor or pavement of a room; the bottom of a ditch or trench; the foundation of a building or the ground, site, on which it stands, etc.; ground, earth, land, soil; the sole of the foot or of a shoe, etc.:

aurata tecta in villis et sola marmorea,

Cic. Par. 6, 3, 49:

(templi) Marmoreum solum,

Ov. M. 15, 672; Tib. 3, 3, 16:

ut ejus (fossae) solum tantundem pateret, quantum summa labra distabant,

Caes. B. G. 7, 72:

imum stagni,

Ov. M. 4, 298:

maris,

Sen. Agam. 475.—Of a river-bed:

puro solo excipitur,

Curt. 3, 4, 8; 5, 3, 2; cf.:

ubi mollius solum reperit, stagnat insulasque molitur,

id. 8, 9, 7:

trabes in solo collocantur,

Caes. B. C. 7, 23:

super pilas lapide quadrato solum stratum est,

Curt. 5, 1, 33:

tecta (porticus) solo jungens,

Lucr. 4, 430:

solo aequata omnia,

Liv. 24, 47 fin.:

clivus Publicius ad solum exustus est,

id. 30, 26, 5:

urbem ad solum diruere,

Curt. 3, 10, 7; Eutr. 4, 17:

solo exaequare,

Flor. 1, 13, 4:

solo aequare,

Vell. 2, 4, 2:

aedificia cuncta solo cohaerentia,

Amm. 22, 11, 6:

ISIDI TEMPLVM A SOLO POSVIT,

Inscr. Orell. 457; cf. ib. 467; Inscr. Fabr. 10, 47: domo pignori data et area ejus tenebitur: est enim pars ejus;

et contra jus soli sequitur aedificium,

Dig. 13, 7, 21:

solum proscindere terrae,

Lucr. 5, 1295; so,

terrae,

id. 1, 212; 5, 211; 5, 1289.— Plur.: recente terrae [p. 1724] sola sanguine maculans, Cat. 63, 7:

sola dura,

id. 63, 40; Verg. G. 1, 80; Tib. 1, 5, 3; Stat. S. 1, 1, 56; id. Th. 4, 445:

sibi praeter agri solum nihil esse reliqui,

Caes. B. G. 1, 11:

solum exile et macrum,

Cic. Agr. 2, 25, 67:

incultum et derelictum,

id. Brut. 4, 16:

densum, siccum, macrum, etc.,

Col. 2, 2, 5 sq.:

duratae solo nives,

Hor. C. 3, 24, 39:

putre,

Verg. G. 2, 204:

cruentum,

Ov. M. 4, 134:

foecundum,

id. ib. 7, 417:

pulvereum,

id. ib. 7, 113:

triste,

id. ib. 8, 789:

vivax,

id. ib. 1, 420:

pingue,

Verg. G. 1, 64:

praepingue,

id. A. 3, 698:

mite,

Hor. C. 1, 18, 2:

exiguum,

Tib. 1, 1, 22:

cultum,

id. 1, 1, 2:

nudum,

Curt. 3, 4, 3; 7, 5, 17:

viride,

Verg. A. 6, 192:

presso exercere solum sub vomere,

id. G. 2, 356:

solo inmobilis haeret,

id. A. 7, 250:

ingreditur solo,

id. ib. 4, 177:

solo recubans,

id. ib. 3, 392:

reptans solo,

Stat. S. 5, 5, 83.— Plur.:

saturare fimo pingui sola,

Verg. G. 1, 80:

ardent sola terrae,

Lucr. 2, 592; Cat. 61, 7; 61, 40; Tib. 1, 5, 3; Stat. S. 1, 1, 56; id. Th. 4, 445; cf. Cic. Balb. 5, 13, B. 1. infra: solum hominis exitium herbae, the sole of the foot, Varr. R. R. 1, 47 fin.:

mihi calciamentum solorum (est) callum,

Cic. Tusc. 5, 32, 90:

loca nullius ante Trita solo,

Lucr. 1, 927; 4, 2:

(canes) unguibus duris, solo nec ut corneo nec nimium duro,

Varr. R. R. 2, 9, 4: qui auro soccis habeat suppactum solum, the sole of a shoe, Plaut. Bacch. 2, 3, 98;

of a dog: solum corneum,

Varr. R. R. 2, 9, 4:

cereale solum pomis agrestibus augent,

their wheaten board, Verg. A. 7, 111:

vastis tremit ictibus aerea puppis, Subtrahiturque solum,

i. e. the sea under the vessel, id. ib. 5, 199:

omne ponti,

Val. Fl. 4, 712:

astra tenent caeleste solum,

i. e. the vault of heaven, Ov. M. 1, 73: manibusque cruentis Pulsat inane solum, i. e. the sockets of the eyes, Stat. Th. 1, 55.— Prov.: quodcumque or quod in solum venit, whatever falls to the ground, i. e. whatever comes uppermost or occurs to the mind, = quod in buccam venit, Varr. ap. Non. 500, 11; Cic. N. D. 1, 23, 65; Afran. ap. Non. 124, 18 sq. (Com. Fragm. v. 41 Rib.).—Also ellipt. (cf. bucca):

convivio delector: ibi loquor, quod in solum ut dicitur,

Cic. Fam. 9, 26, 2.—

Transf., in gen.

Soil, i. e. land, country, region, place (cf.: terra, tellus, humus): sola terrarum, Enn. ap. Fest. p. 301 Müll. (Ann. v. 443 Vahl.):

solum, in quo tu ortus et procreatus,

Cic. Leg. 2, 2, 4; cf.

patriae,

id. Cat. 4, 7, 16; Liv. 5, 49:

pro solo, in quo nati essent,

id. 5, 30, 1:

patrium,

id. 21, 53:

natale,

i. e. native country, natal soil, Ov. M. 7, 52; 8, 184; id. P. 1, 3, 35; Sen. Med. 334; cf.:

in gremio regni solique genitalis,

Amm. 17, 12, 21:

Miletus, genitale solum,

Vell. 2, 7, 5 (7); Vop. Aur. 3, 2.— Plur.:

vos, mutae regiones, imploro, et sola terrarum ultimarum, etc.,

Cic. Balb. 5, 13:

sola Romana,

Capitol. Max. 13:

vile solum Sparte est,

Ov. M. 15, 428:

Romani numen utrumque soli,

id. F. 3, 292:

maxima Fundani gloria soli,

id. P. 2, 11, 28.— Hence, solum vertere, to leave one's country (generally said of going into exile):

qui volunt poenam aliquam subterfugere, eo solum vertunt, hoc est, sedem ac locum mutant,

Cic. Caecin. 34, 100; cf.:

neque exsilii causā solum vertisse diceretur,

id. Quint. 28, 26; id. Phil. 5, 5, 14; Liv. 3, 13; 43, 2 al.; so,

solum civitatis mutatione vertere,

Cic. Balb. 11, 28.—Rarely, in this sense:

solum mutare: exsules sunt, etiam si solum non mutarint,

Cic. Par. 4, 2, 31; cf.:

quo vertendi, hoc est mutandi, soli causā venerant,

id. Dom. 30, 78.—

In jurid. lang.: res soli, land, and all that stands upon it, real estate (opp. res mobiles, personal or movable property):

omnes res, sive mobiles sint, sive soli,

Dig. 13, 3, 1; so,

res soli,

ib. 43, 16, 1, § 32:

tertia pars de agris, terris, arbustis, satis quaerit, et, ut jurisconsultorum verbo utar, de omnibus quae solo continentur,

Sen. Q. N. 2, 1, 2; Plin. Ep. 6, 19, 4:

ut feneratores duas patrimonii partes in solo collocarent,

lay out in land, Suet. Tib. 48:

in solo proprio,

Vop. Flor. 2.—

Trop., a base, basis, foundation (very rare): auspicio regni stabilita scamna solumque, i. e. throne, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48 fin. (Ann. v. 99 Vahl.); cf.: Tarquinio dedit imperium simul et sola regni, Enn. ap. Fest. p. 298 Müll. (Ann. v. 151 Vahl.):

solum quidem et quasi fundamentum oratoris vides locutionem emendatam et Latinam,

Cic. Brut. 74, 258: solum quoddam atque fundamentum, id. de Or. 3, 37, 151: solo aequandae sunt dictaturae consulatusque, to be levelled with the ground, i. e. to be utterly abolished, Liv. 6, 18, 14; so,

ad solum dirutum,

Vulg. Nah. 2, 6.

sōlum, adv., v. 1. solus fin.

sōl, sōlis, m. [Sanscr. svar, shine; cf. Gr. Seirios, seir, selas, Helenê; and Lat. serenus].

Sing., the sun, as a heavenly body.

In gen.:

tempora duorum generum sunt, unum annale, quod sol circuitu suo finit,

Varr. R. R. 1, 27:

solis cursus lunaeque meatus,

Lucr. 5, 77:

annum ad cursum solis accommodavit,

Suet. Caes. 40:

liquidi fons luminis aetherius sol,

Lucr. 5, 282:

quid potest esse sole majus?

Cic. Ac. 2, 26, 82:

illud dubium esse nulli potest quin arcus imago solis sit,

Sen. Q. N. 1, 3, 11.—

Esp.

Sol oriens or solis ortus, the east, as a quarter of the heavens:

spectant in septemtrionem et orientem solem,

Caes. B. G. 1, 1; 5, 13; 7, 69; cf.:

a sole exoriente supra Maeotis paludes, Cic. poët. Tusc. 5, 17, 49: si illud signum solis ortum conspiceret,

id. Cat. 3, 8, 20:

facem stellae ab ortu solis ad occidentem porrigi visam,

Liv. 29, 14, 3:

ab ortu solis flare venti,

id. 25, 27, 6.—

Sol occidens or solis occasus, the west:

alterum (litus) vergit ad solem occidentem,

Caes. B. G. 5, 13:

laborant ut spectent sua triclinaria ad solem occidentem,

Varr. R. R. 1, 13 fin.:

spectat inter occasum solis et septemtriones,

north-west, Caes. B. G. 1, 1:

quae (pars insulae) est propius solis occasum,

id. ib. 4, 28.—Cf. poet.:

sub sole cadente,

Manil. 4, 791.—In phrases, sol is often omitted by ellipsis: unde sol oritur oriens nuncupatur aut ortus;

quo demergitur occidens vel occasus,

Mel. 1, 1 init.; v. orior, ortus, occĭdo.—

Sol oriens or sol (solis) ortus= sunrise; sol occidens or solis (sol) occasus = sunset:

qui solem nec occidentem umquam viderint, nec orientem,

Cic. Fin. 2, 8, 23:

sole orto Gracchus copias educit,

Liv. 24, 15, 1:

prius orto Sole,

Hor. Ep. 2, 1, 113:

certi solis lunaeque et ortus et occasus sunt,

Liv. 44, 37, 7:

numquam ab orto sole ad occidentem... a curiā abscessit,

id. 27, 50, 4:

ut, equis insidentes, solis ortu cursum in quemdam locum dirigerent,

Val. Max. 7, 3, 2 ext.:

solis occasu,

Caes. B. G. 1, 50; Liv. 24, 17, 7:

ad (sub) solis occasum,

towards sunset, Caes. B. G. 5, 8; 2, 11:

in occasum declivi sole,

Plin. 8, 50, 76, § 203.— Poet.:

surgente a sole,

Hor. S. 1, 4, 29.—For sol occasus, v. occidere, and Plaut. Men. 2, 3, 87 (ante solem occasum); id. ib. 5, 7, 35 (ad solem occasum); cf.:

ab exortu ad occasum perstare contuentis solem,

Plin. 7, 2, 2, § 22.—

To designate a clime, country, etc., as eastern or southern (post-Aug.):

ille Liberi currus triumphantem usque ad Thebas a solis ortu vehat,

Sen. Vit. Beat. 25, 4:

terminos civitatis nostrae cum sole metimur,

id. Ot. Sap. 4 (31), 1. it tamen ultra oceanum solemque, id. Ep. 94, 63:

sub alio sole,

in another clime, Manil. 4, 171; cf.:

ut sua orientis occidentisque terminis finiat (sc. solis),

Sen. Ep. 92, 32.—

Trop., of a great good or a great man:

sol excidisse mihi e mundo videtur,

Cic. Att. 9, 10, 3:

solem e mundo tollere videntur qui, etc.,

id. Lael. 13, 47:

P. Africanus, sol alter (with sole geminato),

id. N. D. 2, 5, 14; cf. Hor. S. 1, 7, 24:

neque mundum posse duobus solibus regi, neque orbem, etc.,

Just. 11, 12.—

Prov.:

et sceleratis sol oritur,

Sen. Ben. 4, 26, 1; cf.:

qui solem suum oriri facit super bonos et malos,

Vulg. Matt. 5, 45: nondum omnium dierum sol occidit (Germ. Es ist noch nicht aller Tage Abend) = there are more days yet to come, sc. when the tables may be turned, Liv. 39, 26, 9.—

The poets reckon time in many ways by the movement, etc., of the sun:

bis me sol adiit gelidae post frigora brumae,

two years, Ov. Tr. 4, 7, 1:

donec sol annuus omnes conficeret metas,

within a year, Stat. Achill. 1, 455; cf. Nemes. Cyn. 122:

octavo lumine solis,

on the eighth day, Lucr. 6, 1195:

sol septimus,

Juv. 15, 44:

cum sol Herculei terga leonis adit,

in midsummer, Ov. A. A. 1, 68: O sol Pulcher, O laudande (= dies;

sc. Augusti reditus),

Hor. C. 4, 2, 46; cf. id. S. 1, 9, 72:

supremo sole,

at noon, id. Ep. 1, 5, 3:

sub medium solem,

Manil. 4, 651; cf. id. 4, 593:

sol abit,

it is growing late, Plaut. Merc. 5, 2, 32; cf.:

a primo ad ultimum solem,

all day long, Amm. 14, 6, 10.—

Transf., the sun, sunlight, sunshine, heat of the sun:

ager soli ostentus,

exposed to the sun, Cato, R. R. 6:

sarmenta imponito quae frigus defendant et solem,

id. ib. 48 (49):

uvas ponite in sole biduum,

id. ib. 112 (113):

sol semper hic est a mani ad vesperum,

Plaut. Most. 3, 2, 80:

quin exta inspicere in sole etiam vivo licet,

id. Aul. 3, 6, 29:

nec res posse in sole videri, ni, etc.,

Lucr. 5, 292:

nunc quidem paululum a sole,

out of the sun, Cic. Tusc. 5, 32, 92:

cum in sole ambulem,

id. de Or. 2, 14, 60:

apricatio in illo Lucretino tuo sole,

id. Att. 7, 11, 1; cf. id. ib. 12, 6, 1:

iter in calescente sole factum erat,

Liv. 44, 36 init.:

torrente meridiano sole,

id. 44, 38:

ex vehementi sole,

id. 28, 15, 11:

urente assiduo sole,

id. 44, 33 fin.:

ut veniens dextrum latus aspiciat sol,

light of the morning sun, Hor. Ep. 1, 16, 6:

reformidant insuetum lumina solem,

Ov. P. 3, 4, 49; cf.:

nam et solem lumina aegra formidant,

Sen. Vit. Beat. 20, 6:

adversi solis ab ictu,

sunstroke, Ov. M. 3, 183:

altera (spelunca) solem non recipit,

Sen. Ep. 55, 6:

sole correptis,

Plin. 29, 6, 38, § 119:

pisces, quos sole torreant,

id. 7, 2, 2, § 30:

siccatur in sole,

id. 19, 1, 3, § 16:

in agmine (Caesar) anteibat capite detecto, seu sol seu imber esset,

Suet. Caes. 57:

patiens pulveris atque solis,

Hor. C. 1, 8, 4.— And trop.: in solem ac pulverem procedere, or producere, into heat and dust, i. e. into practical life (opp. umbra eruditorum), Cic. Brut. 9, 37; id. Leg. 3, 6, 14.—In a similar sense:

cedat stilus gladio, umbra soli,

Cic. Mur. 14, 30.—Prov.:

clarior quam solis radii,

Plaut. Mil. 1, 1, 2:

sole ipso est clarius,

Arn. 1, n. 47; cf.

the class. luce clarius, and: cum id solis luce videatur clarius,

Cic. Div. 1, 3, 6.

Suns, images of the sun (class.):

neque pauci neque leves sunt qui se duo soles vidisse dicant,

Cic. Rep. 1, 10, 15:

Albae duos soles visos ferebant,

Liv. 28, 11, 3:

et rursus plures soles simul cernuntur,

Plin. 2, 31, 31, § 99:

quid eas vocem? imagines solis? Historici soles vocant, et binos ternosque adparuisse memoriae tradunt,

Sen. Q. N. 1, 11, 2.—

Poet. = days (v. I. C.):

nec tamen illis solibus ulla comparebat avis,

Lucr. 6, 1219:

saepe ego longos Cantando puerum memini me condere soles,

to spend the long summer days in singing, Verg. E. 9, 52:

tres soles... Erramus,

id. A. 3, 203; cf. Sil. 3, 554:

Bajani soles,

the sunny days of Bajœ, Mart. 6, 43, 5:

O soles!

id. 10, 51, 6: soles fulsere quondam tibi candidi, Cat. 8, 3, 8:

soles occidere et redire possunt,

id. 5, 4:

longis solibus,

Stat. Th. 5, 460:

solibus arctis,

short winter days, id. S. 1, 3, 88.—So, to describe certain seasons:

solibus hibernis... gratior,

than the sun in winter, Ov. M. 13, 793:

si numeres anno soles et nubila toto,

the sunny and cloudy days, id. Tr. 5, 8, 31.—

Light or heat of the sun ( poet. and in postAug. prose; cf.

D. supra): pars terrai perusta solibus assiduis,

Lucr. 5, 253; cf. Ov. H. 5, 112:

pluviis et solibus icta,

Lucr. 6, 1101:

quae carent ventis et solibus,

i. e. are buried, Hor. Epod. 16, 13; 2, 41:

et soles melius nitent,

id. C. 4, 5, 8; cf. id. Ep. 1, 10, 17:

ex imbri soles Prospicere... poteris,

Verg. G. 1, 393:

inque novos soles audent se gramina tuto Credere,

id. ib. 2, 332;

similarly,

Ov. F. 4, 404; Stat. Th. 1, 363; 4, 421; 4, 831:

tum blandi soles,

Ov. F. 1, 157:

frigore soles juvant,

id. R. Am. 405; so Mart. 10, 42:

Romulus et frater... Solibus et campo corpora nuda dabant,

Ov. F. 2, 366:

aequora semper solibus orba tument,

id. P. 1, 3, 54:

solibus rupta glacies,

Juv. 4, 43:

geminā pereunt caligine soles,

Stat. Th. 5, 154:

aestivos quo decipis aere soles?

id. S. 4, 4, 19:

tacent exhausti solibus amnes,

id. Th. 3, 2, 59; 4, 56; Mart. 10, 12, 7; 8, 14, 4; 14, 28; Ov. M. 1, 435:

cura soles assiduo quaerendi,

Plin. 26, 3, 8, § 16:

perpeti soles,

id. 36, 22, 45, § 162:

evitatis solibus,

id. 28, 12, 50, § 186:

(sal) siccatur aestivis solibus,

id. 31, 7, 39, § 73:

merguntur in aquam solibus tepefactam,

id. 19, 1, 3, § 17:

nec campi minus soles accipiunt,

id. 17, 4, 3, § 29:

sarculatio novos soles admittit,

id. 18, 21, 50, § 184; cf. id. 12, 5, 11, § 23; 12, 7, 14, § 26:

aurea pellebant tepidos umbracula soles,

Ov. F. 2, 311:

dum patula defendimus arbore soles,

Stat. S. 3, 1, 70.—Very rarely of the sun's revolution, without reference to light or heat:

quae via soles praecipitet,

Stat. Th. 6, 362.—In class. prose sometimes solis ardores, with the force of the poet. soles:

et nimios solis defendit ardores,

Cic. Sen. 15, 53; cf.:

propter nimios solis ardores,

Sen. Ep. 90, 17.

Sol, the Sun-god.

Lit.

The ancient Italian deity Sol, represented as driving the four-horse sun-chariot from east to west; later identified with the Greek Helios, and hence often called Titan or Phœbus by the poets:

signi dic quid est? Cum quadrigis Sol exoriens,

Plaut. Am. 1, 1, 269:

Sol... aeternam suscepit lampada mundi,

Lucr. 5, 402:

rapax vis Solis equorum,

id. 5, 402:

quod magni filia Solis eram,

Ov. R. Am. 276; id. M. 14, 346:

Solis currus,

id. P. 4, 6, 48:

secundum (invocabis) Solem et Lunam,

Varr. R. R. 1, 1 med.:

grates tibi ago, summe Sol,

Cic. Rep. 6, 9, 9:

Sol Phaëthonti filio facturum se esse dixit quidquid optasset,

id. Off. 3, 25, 94:

Quid? illum filium Solis nonne patris ipsius luce indignum putas?

id. Tusc. 3, 12, 26:

qui Solem aurigando aequiperare existimaretur,

Suet. Ner. 53:

Solis colossus Rhodi,

Plin. 34, 7, 18, § 41; 34, 8, 19, § 63.—Comic.:

credo edepol equidem dormire Solem atque adpotum probe,

Plaut. Am. 1, 1, 129.—

The Phœnician sun-god Heliogabalus (Elagabal), whose worship was introduced by the later emperors (Aurelianus, Heliogabalus):

ad templum Heliogabali tetendit... et Romae Soli templum posuit,

Vop. Aur. 25; cf. id. ib. 4; 14; 35; 39; Lampr. Heliog. 1; 3; afterwards called Sol Invictus, whose birthday, acc. to the Calendar. Const., was celebrated December 25th; cf. Julian. Or. 4, p. 156.—

Of the sun-worship of other nations:

(Germani) deorum numero ducunt Solem et Vulcanum et Lunam,

Caes. B. G. 6, 21; cf.:

rex regum, frater Solis et Lunae,

of the king of Persia, Amm. 17, 5, 3.—

The sun-god as emblem of omniscience:

non potuit reperire, si ipsi Soli quaerundas dares, lepidiores ad hanc rem quam ego dabo,

Plaut. Mil. 3, 1, 206:

meliorem neque tu reperis, neque Sol videt,

id. Stich. 1, 2, 53:

at vigiles mundi... Sol et Luna,

Lucr. 5, 1435:

si hoc uno quicquam Sol vidisset iniquius,

Cic. Off. 2, 8, 28:

O Solem ipsum beatissimum, qui antequam se abderet fugientem vidit Antonium,

id. Phil. 14, 10, 27:

Solem consule, qui late facta diurna videt,

Ov. F. 4, 582:

quis Solem fallere possit?

id. A. A. 2, 573; cf. Plaut. Bacch. 2, 3, 21; Sen. Herc. Fur. 595.—Hence represented as betrayer of conspiracies: propiusque honos [p. 1718] Boli, qui occulta conjurationis retexisset, Tac. A. 15, 74;

to him was commended the detection of murderers, in inscriptions over the slain: SOL, TIBI COMMENDO QVI MANVS INTVLIT EI,

Inscr. Orell. 4791:

SOL, TV INDICES EIVS MORTEM,

ib. 4792.—

Poet., to describe the times of the day: solverat flagrantes Sol pronus equos, = it was night, Stat. Th. 3, 408: Sol operum medius summo librabat Olympo Lucentes, ceu staret, equos, = it was mid-day, id. ib. 5, 85.

In gen., solis as an appellation.

DIES SOLIS, Sunday (late Lat.), Inscr. Orell. 508.—

Solis gemma, a precious stone, Plin. 37, 10, 67, § 181.—

Solis insula, off the coast of Gedrosia, Plin. 6, 22, 24, § 86; 6, 23, 26, § 97.—

Solis fons, in Marmorica, Curt. 4, 7, 22; Mela, 1, 8, 1; Plin. 5, 5, 5, § 31.—

Solis promunturium, in Africa, Plin. 5, 1, 1, § 9.—

Solis oppidum, a town in Ægina, Plin. 5, 9, 11, § 61.

* * *

sĕd or sĕt, conj. [cf. Freund, Cic. Mil. p. 8 sq.; old and orig. form sedum, acc. to Charis. p. 87 P., and Mar. Vict. p. 2458 P.; but more prob. an ablative from root of the reflexive pron. so- for suo-, and orig. the same with the insep. prep. 2. sēd; prop., by itself, apart; hence, but, only, etc.; cf. Corss. Ausspr. 1, p. 200 sq.], a particle of limitation, exception, or correction (cf. at and autem init.).

In gen., but, yet:

ipsum regale genus civitatis reliquis simplicibus longe anteponendum: sed ita, quoad statum suum retinet, etc.,

Cic. Rep. 2, 23, 43:

Neoptolemus apud Ennium Philosophari sibi ait necesse esse, sed paucis: nam omnino haud placere,

id. Tusc. 2, 1, 1; cf. id. Rep. 1, 18, 33:

C. Memmius perfectus litteris, sed Graecis,

id. Brut. 70, 247:

nactus es (me otiosum), sed mehercule otiosiorem operā quam animo,

id. Rep. 1, 9, 14:

quae observanda essent, multa constituit (Numa), sed ea sine impensa,

id. ib. 2, 14, 27; cf. id. ib. 1, 31, 47:

miser homo est, qui, etc....sed ille miserior qui, etc.,

Plaut. Capt. 3, 1, 2:

vera dico, sed nequicquam, quoniam non vis credere,

id. Am. 2, 2, 205:

video te testimoniis satis instructum: sed apud me argumenta plus quam testes valent,

Cic. Rep. 1, 38, 59:

(Platonis civitatem) praeclaram illam quidem fortasse, sed a vitā hominum abhorrentem et moribus,

id. ib. 2, 11, 21; cf. id. ib. 1, 40, 63:

sed id ubi jam penes sese habent, ex bonis pessumi sunt,

Plaut. Capt. 2, 1, 37:

nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris, etc....Sed si aliter ut dixi accidisset: qui possem queri? etc.,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

istos captivos sinito ambulare, si foris, si intus volent. Sed uti asserventur magnā diligentiā,

Plaut. Capt. 1, 2, 6:

non possum dicere...sed neque his contentus sum,

Cic. Rep. 1, 22, 36: nec sum in ullā re molestus civitatibus;

sed fortasse tibi, qui haec praedicem de me,

id. Att. 5, 21, 7:

non sum tantopere admiratus, sed posteaquam coepit rationem exponere,

id. Rep. 1, 14, 22:

non perfectum illud quidem, sed tolerabile est,

id. ib. 1, 26, 42:

sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,

id. ib. 2, 26, 48:

scio tibi ita placere: sed tamen velim scire, etc.,

id. ib. 1, 30, 46; cf. Plaut. As. 2, 2, 72:

difficile factu est, sed conabor tamen,

Cic. Rep. 1, 43, 66:

in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa natura saepe rationem,

id. ib. 2, 33, 57: illa quidem tristis, nec adhuc interrita vultu: Sed regina tamen, sed opaci maxima mundi;

Sed tamen inferni pollens matrona tyranni,

Ov. M. 5, 507 sq.; cf. id. ib. 7, 718:

plerique patriae, sed omnes famā atque fortunis expertes,

Sall. C. 33, 1:

ipsum quidem regem assecutus non est, sed magnam partem agminis oppresserunt,

Liv. 36, 19:

plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi. Sed hoc me beat saltem, quod perduelles vicit,

Plaut. Am. 2, 2, 15:

apponam urnam jam ego hanc in mediā viā. Sed autem, quid si hanc hinc abstulerit quispiam?

but then, id. Rud. 2, 5, 15 (cf. in the foll. II. A. 2.):

statim Luculli... eum domum suam receperunt. Sed enim hoc non solum ingenii ac litterarum, verum etiam naturae, etc.,

but indeed, Cic. Arch. 3, 5:

progeniem sed enim Trojano a sanguine duci Audierat,

Verg. A. 1, 19; 2, 164; 5, 395;

6, 28 et saep. (cf. also infra, II. A. 2.): sed enimvero, cum detestabilis altera res sit, quid ad deliberationem dubii superesse?

Liv. 45, 19, 14.—Very rarely with non (for nec tamen), introducing a qualification of a previous word:

Academici veteres beatum quidem esse etiam inter hos cruciatus fatentur, sed non ad perfectum,

Sen. Ep. 71, 18.

In partic.

Interrupting the discourse by transition to another subject or by ending the speech.

In a transition to another subject:

tristis sit (servus), si eri sint tristes: hilarus sit, si gaudeant. Set age, responde: jam vos redistis in gratiam?

Plaut. Am. 3, 3, 7; cf. id. ib. 5, 1, 20;

5, 1, 26: non impedio, praesertim quoniam feriati sumus. Sed possumus audire aliquid, an serius venimus?

Cic. Rep. 1, 13, 20:

nunc reliquorum oratorum aetates et gradus persequamur. Curio fuit igitur ejusdem aetatis fere, etc.... Scripsit etiam alia nonnulla, etc.... Sed ecce in manibus vir praestantissimo ingenio... C. Gracchus,

id. Brut. 33, 125; cf.:

sed eccum Amphitruonem, etc.,

Plaut. Am. 3, 4, 22; id. Aul. 2, 1, 55; 3, 5, 62; id. Capt. 5, 3, 20; 5, 4, 8 al.:

sed quid ego cesso?

id. As. 1, 1, 112: sed ista mox;

nunc audiamus Philum, quem, etc.,

Cic. Rep. 1, 13, 20 fin. et saep.—In recurring to a previous subject:

sed ad instituta redeamus,

Cic. Brut. 61, 220:

sed redeamus rursus ad Hortensium,

id. ib. 84, 291:

sed jam ad id, unde degressi sumus, revertamur,

id. ib. 88, 300:

sed perge de Caesare et redde quae restant,

id. ib. 74, 258 et saep.—Hence, after parenthetic clauses, but, now, I say, etc.:

equidem cum audio socrum meam Laeliam (facilius enim mulieres incorruptam antiquitatem conservant, quod multorum sermonis expertes ea tenent semper quae prima didicerunt) sed eam sic audio, ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,

Cic. de Or. 3, 12, 45:

qui (Pompeius) ut peroravit (nam in eo sane fortis fuit: non est deterritus: dixit omnia, atque interdum etiam silentio, cum auctoritate semper), sed ut peroravit, surrexit Clodius,

id. Q. Fr. 2, 3, 2.—

In breaking off, discontinuing speech:

sed satis verborum est: cura quae jussi atque abi,

Plaut. Capt. 1, 2, 16:

sed, si placet, in hunc diem hactenus,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

sed haec hactenus,

id. Off. 1, 39, 140 al.: sed quid ego haec memoro? Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 318 Vahl.):

nec requievit enim, donec Calchante ministro—Sed quid ego haec autem nequicquam ingrata revolvo? Quidve moror?

Verg. A. 2, 101: sed enim, oikonomia (epistulae) si perturbatior est, tibi assignato: te enim sequor, schediazonta, but indeed, Cic. Att. 6, 1, 11; so,

sed enim,

Verg. A. 1, 19.—

After negative clauses, to limit the negative statement, i. e. to indicate either that the assertion does not hold good at all, but something else does instead; or else that it is not exclusively true, but something else holds good in addition, but, on the contrary; and in an ascending signif., but also, but even, but in fact, etc.

In a simple opposition: non cauponantes bellum, sed belligerantes, Ferro, non auro, vitam cernamus utrique, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 201 Vahl.); cf.: haud doctis dictis certantes, sed maledictis...Non ex jure manu consertum sed magi' ferro Rem repetunt, id. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 274 sq. Vahl.):

non ego erus tibi, sed servus sum,

Plaut. Capt. 2, 1, 44:

quae (hominum vestigia) ille (Aristippus) non ex agri consiturā, sed ex doctrinae indiciis interpretabatur,

Cic. Rep. 1, 17, 29:

nec leges imponit populo, quibus ipse non pareat, sed suam vitam, ut legem, praefert suis civibus,

id. ib. 1, 34, 52;

1, 13, 19: neque hac nos patria lege genuit, ut...sed ut, etc.,

id. ib. 1, 4, 8:

non quod...sed quod, etc.,

id. ib. 1, 18, 30.—With contra:

non liberis servitutem, sed contra servientibus libertatem afferre,

Liv. 4, 18 init. —

Several times repeated: non sibi se soli natum, sed patriae, sed suis,

Cic. Fin. 2, 14, 45 Madv. ad loc.:

quod non naturā exoriatur, sed judicio, sed opinione,

id. Tusc. 3, 34, 82:

sed publicam, sed ob frumentum decretam, sed a publicanis faenore acceptam,

id. Verr. 2, 3, 72, § 169; id. Planc. 10, 24:

non eros nec dominos appellat eos...sed patriae custodes, sed patres et deos,

id. Rep. 1, 41, 64; Tib. 1, 7, 44 sq.: quam tibi non Perseus, verum si quaeris, ademit;

Sed grave Nereïdum numen, sed corniger Hammon, Sed quae visceribus veniebat belua ponti Exsaturanda meis,

Ov. M. 5, 17 sq.:

sed Pompeium, sed Lepidum,

Tac. A. 1, 10; Sen. Const. 13, 4; id. Ben. 1, 1, 6; 1, 7, 3:

non praefectum ab iis, sed Germanicum ducem, sed Tiberium imperatorem violari,

Tac. A. 1, 38 et saep.—

In a climax. [p. 1658]

Non modo (solum, tantum, etc.)...sed or sed etiam (et, quoque), not only, not merely...but, but also, but even, but indeed (sed, standing alone, isolates the ascending idea, while an appended etiam, et, or quoque places it in closer connection with the first statement, and thus permits them to be viewed together):

non modo falsum illud esse, sed hoc verissimum,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

quod non modo singulis hominibus, sed potentissimis populis saepe contingit,

id. ib. 5, 8, 11;

3, 10, 17: id ei perpetuā oratione contigit, non modo ut acclamatione, sed ut convitio et maledictis impediretur,

id. Q. Fr. 2, 3, 2:

unius viri consilio non solum ortum novum populum, sed adultum jam et paene puberem,

id. Rep. 2, 11, 21; cf.:

nec vero corpori soli subveniendum est, sed menti atque animo multo magis,

id. Sen. 11, 36:

volo ut in scaenā, sic in foro non eos modo laudari, qui celeri motu utantur, sed eos etiam, quos statarios appellant,

id. Brut. 30, 116; id. Rep. 1, 8, 13:

omnia ejus non facta solum, sed etiam dicta meminisset,

id. ib. 6, 10, 10:

neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum,

id. ib. 2, 15, 28; 1, 3, 4;

1, 34, 51: neque vero se populo solum, sed etiam senatui commisit, neque senatui modo, sed etiam publicis praesidiis et armis, neque his tantum, verum ejus potestati, cui, etc.,

id. Mil. 23, 61:

haec non delata solum, sed paene credita,

id. ib. 24, 64:

nec mihi soli versatur ante oculos, sed etiam posteris erit clara et insignis,

id. Lael. 27, 102:

illum non modo favisse sed et tantam illi pecuniam dedisse honoris mei causā,

id. Att. 11, 9, 2:

omnes civiles dissensiones, neque solum eas, quas audistis, sed et has, quas vosmet ipsi meministis et vidistis,

id. Cat. 3, 10, 24:

multiplicatusque terror non infimis solum, sed primoribus patrum,

Liv. 3, 36, 5:

non responsum solum benigne legatis est, sed Philippi quoque filius Demetrius ad patrem reducendus legatis datus est,

id. 36, 35 fin.:

conciti per haec non modo Cherusci, sed conterminae gentes,

Tac. A. 1, 60; 3, 44:

via non angusta modo, sed plerumque praerupta,

Curt. 3, 4, 12; 5, 1, 20 Mützell ad loc.—

Esp., in passing from the part to the whole, from the particular to the universal (usually followed by omnino, or by omnis, cunctus, totus, universus, etc.):

timebat non ea solum quae timenda erant, sed omnia,

Cic. Mil. 24, 66:

neglegere, quid de se quisque sentiat, non solum arrogantis est, sed etiam omnino dissoluti,

id. Off. 1, 28, 99:

nec sibi tantum, sed universis singulisque consulere,

Sen. Ben. 2, 5, 4:

non consuli modo, sed omnibus civibus enitendum,

Plin. Pan. 2, 1:

non initio tantum, sed continuo totius temporis successu,

Just. 1, 8, 14:

non modo Italiā, sed toto orbe terrarum,

Flor. 1, 16, 3.—Etiam is rarely added:

quotiens non modo ductores nostri, sed universi etiam exercitus ad mortem concurrerunt,

Cic. Tusc. 1, 37, 89; Curt. 5, 1, 24.—

Non modo (solum) non...sed, sed etiam; sed ne... quidem, not only not...but, but even, but indeed, but not even, etc.:

ut non modo a mente non deserar, sed id ipsum doleam, me, etc.,

Cic. Att. 3, 15, 2; id. Rep. 2, 23, 43:

judicetur non verbo, sed re non modo non consul, sed etiam hostis Antonius,

id. Phil. 3, 6, 14:

hoc non modo non laudari, sed ne concedi quidem potest,

id. Mur. 3, 8:

iis non modo non laudi, verum etiam vitio dandum puto,

id. Off. 1, 21, 71:

non modo non oppugnator, sed etiam defensor,

id. Planc. 31, 76:

ego contra ostendo, non modo nihil eorum fecisse Sex. Roscium, sed ne potuisse quidem facere,

id. Rosc. Am. 29, 79.—Also, without the second non in the first clause, and with ne quidem, doubly negative (only when both clauses have the same verb;

v. Zumpt, Gram. § 724 b): quod mihi non modo irasci, sed ne dolere quidem impune licet,

Cic. Att. 11, 24, 1:

ea est ratio instructarum navium, ut non modo plures, sed ne singuli quidem possint accedere,

id. Verr. 2, 5, 51, § 133:

non modo aeternam, sed ne diuturnam quidem gloriam assequi possumus,

id. Rep. 6, 21, 23:

ea sunt demum non ferenda in mendacio, quae non solum facta esse, sed ne fieri quidem potuisse cernimus,

id. ib. 2, 15, 28:

quae non modo amico, sed ne libero quidem digna est,

id. Lael. 24, 89: non modo facere, sed ne cogitare quidem quicquam audebit, id. Off. 2, 19, 77; cf. with vix:

verum haec genera virtutum non solum in moribus nostris, sed vix jam in libris reperiuntur,

id. Cael. 17, 40:

non modo ad expeditiones, sed vix ad quietas stationes viribus sufficiebant,

Liv. 3, 6.—After quisquam with ellipsis of non:

ut non modo praedandi causā quisquam ex agro Romano exiret, sed ultro Fidenates descenderent, etc.,

Liv. 4, 21, 6 (where Weissenb. supplies non in brackets before exiret); cf.:

antiqui non solum erant urbes contenti cingere muris, verum etiam loca aspera et confragosa saxis eligebant,

Hyg. Grom. Limit. p. 197.—

As sed, after non modo, acquires an idea of ascent or climax, from the fact that non modo represents a thing as existing (only not existing alone), and thus includes an affirmation, so, too, after purely affirmative clauses, sed sometimes serves as an ascending adjunct, but, but in fact, but also:

ego te hodie reddam madidum, sed vino, probe,

Plaut. Aul. 3, 6, 37:

odore canibus anum, sed multo, replent,

Phaedr. 4, 17, 19: Dae. Curriculo affer Duas clavas. La. Clavas? Dae. Sed probas:

propera cito,

Plaut. Rud. 3, 5, 19.—In good prose usually joined with etiam (or et):

hic mihi primum meum consilium defuit, sed etiam obfuit,

Cic. Att. 3, 15, 5; cf. id. ib. 4, 16, c, 10;

10, 16, 6: Q. Volusium, certum hominem, sed mirifice etiam abstinentem, misi in Cyprum,

id. ib. 5, 21, 6:

hoc in genere si eum adjuveris, apud ipsum praeclarissime posueris, sed mihi etiam gratissimum feceris,

id. Fam. 13, 64, 2:

ex testamento Tiberii, sed et Liviae Augustae,

Suet. Calig. 16; 20.

sēd = sine, v. sine init. and 2. se.

sēd = se; cf. the letter D.

* * *

cēnseo (on the long e, v. Corss. Ausspr. 1, p. 257 sq.), ui, censum (late Lat. censitum, Cod. Just. 11, 47 tit.; 11, 49 tit.; 11, 47, 4 al.; but not in Monum. Ancyr.; cf. Neue, Formenl. 2, 557), 2, v. a. [etym. dub.; often referred to root cas-, whence carmen, camoenus; but prob. from centum, orig. centere, to hundred or number the people; cf. Fischer, Gram. 1, p. 373].

To tax, assess, rate, estimate.

In reference to the census (v. census).

Of the censor (v. censor).

Rarely act. with acc. of the persons or objects assessed or rated; but usu. pass., with subj. -nom.:

censores populi aevitates, suboles, familias, pecuniasque censento,

Cic. Leg. 3, 3, 7:

census quom sum, juratori recte rationem dedi,

Plaut. Trin. 4, 2, 30:

censor ad quojus censionem, id est arbitrium, populus censeretur,

Varr. L. L. 5, § 81 Mull.:

census... indicat eum qui sit census se jam tum gessisse pro cive,

Cic. Arch. 5, 11: absentis censere jubere, P. Scipio ap. Gell. 5, 19, 16: ne absens censeare. Cic. Att. 1, 18, 8:

sub lustrum censeri,

id. ib.:

milia octoginta eo lustro civium censa dicuntur,

Liv. 1, 44, 2:

censa civium capita centum septendecim milia trecenta undeviginti,

id. 3, 24, 10; id. Epit. lib. 11; 13; 14:

censebantur ejus aetatis lustris ducena quinquagena milia capitum,

id. 9, 19, 2:

cum capitum liberorum censa essent CLII. milia,

Plin. 33, 1, 5, § 16: quid se vivere, quid in parte civium censeri, si... id obtinere universi non possint? Liv 7, 18, 5.—

With the amount at which the property was rated, in the acc.: or abl.:

praesertim census equestrem Summam nummorum,

being assessed with the estate necessary to a Roman knight, Hor. A. P. 383:

primae classis homines quicentum et viginti quinque milia aeris ampliusve censi erant... Ceterarumque omnium classium qui minore summa aeris censebantur,

Gell. 7 (6), 13, 1 sq.—Hence, capite censi, those who were assessed ac cording to their ability to labor: qui nullo [p. 312] aut perquam parvo aere censebantur capite censi vocabantur. Extremus autem census capite censorum aeris fuit trecentis septuaginta quinque, Jul. Paul. ap. Gell. 16, 10, 10; Sall. J. 86, 2; Gell. 16, 10, 11; 16, 10, 14; Val. Max. 2, 3, 1; 7, 6, 1;

and in the finite verb: omnia illius (i. e. sapientis) esse dicimus, cum... capite censebitur,

Sen. Ben. 7, 8, 1. —

Absol. in gerund.: censendi, censendo, ad censendum = census agendi, censui agendo, etc.: haec frequentia quae convenit ludorum censendique causa (i.e. census agendi causa, for the sake of the census), Cic. Verr. 1, 18, 54:

mentio inlata apud senatum est, rem operosam... suo proprio magistratu egere... cui arbitrium formulae censendi subiceretur,

the scheme for taking the census, Liv. 4, 8, 4:

quia is censendo finis factus est,

id. 1, 44, 2:

civis Romanos ad censendum ex provinciis in Italiam revocarunt,

Vell. 2, 15:

aetatem in censendo significare necesse est... aetas autem spectatur censendi tempore,

Dig. 50, 15, 3.—

Censum censere = censum agere, only in the gerundial dat.:

illud quaero, sintne illa praedia censui censendo, habeant jus civile,

are they subject to the census, Cic. Fl. 32, 80: censores... edixerunt, legem censui censendo dicturos esse ut, etc., that he would add a rule for the taking of the census, according to which, etc., Liv. 43, 14, 5: censui censendo agri proprie appellantur qui et emi et venire jure civili possunt, Paul. ex Fest. p. 58, 5 Mull.—

Of the assessment of the provinces under provincial officers (censores, and, under the later emperors, censitores).

Pass., with the territory as subject-nom.: quinto quoque anno Sicilia tota censetur;

erat censa praetore Paeducaeo... quintus annus cum in te praetorem incidisset, censa denuo est,

Cic. Verr. 2, 2, 56, § 139:

omne territorium censeatur quoties, etc.,

Cod. Just. 11, 58 (57), 4.—

The persons assessed as subject:

ubi (coloni) censiti atque educati natique sunt,

Cod. Just. 11, 48 (47), 6:

quos in locis eisdem censitos esse constabit,

ib. 11, 48 (47), 4.—With part. as attribute:

rusticos censitosque servos vendi,

Cod. Just. 11, 48 (47), 7.—

To determine by the census:

cum antea per singulos viros, per binas vero mulieres capitis norma sit censa,

Cod. Just. 11, 48 (47), 10:

nisi forte privilegio aliquo materna origo censeatur,

Dig. 50, 1, 1, § 2.—

Act. with acc.:

vos terras vestras levari censitione vultis, ego vero etiam aerem vestrum censere vellem,

Spart. Pescen. Nig. 7.—

Of the person assessed, to value, make a statement of one ' s property in the census.

Act. with acc.:

in qua tribu ista praedia censuisti?

Cic. Fl. 32, 80.—

Censeri, as dep. with acc.:

census es praeterea numeratae pecuniae CXXX. Census es mancipia Amyntae... Cum te audisset servos suos esse censum, constabat inter omnes, si aliena censendo Decianus sua facere posset, etc.,

Cic. Fl. 32, 80; cf. Ov. P. 1, 2, 140; v. B. 2. c.—

Hence, subst.: cēnsum, i, n.: quorum luxuries fortunata censa peperit, i.e. high estimates of property in the census, Cic. ap. Non. 202, 23 (Fragm. vol. xi. p. 134 B. and K.).

Transf., of things and persons in gen., to value, estimate, rate.

By a figure directly referring to the Roman census: aequo mendicus atque ille opulentissimus Censetur censu ad Acheruntem mortuus, will be rated by an equal census, i.e. in the same class, without considering their property, Plaut. Trin. 2, 4, 93: vos qui potestis ope vostra censerier, referring to a part of the audience, you, who may be rated according to your intelligence, analog. to capite censi (v. I. A. 1. b), id. Capt. prol. 15:

nam argumentum hoc hic censebitur,

will be rated, its census-class will be determined here, id. Poen. prol. 56: id in quoque optimum esse debet cui nascitur, quo censetur, according to which he is rated, i.e. his worth is determined, Sen. Ep. 76, 8.—And with two acc.: quintus Phosphorus, Junonia, immo Veneris stella censetur, is ranked as the fifth, App. de Mundo, p. 710.—

With direct reference to the census.

= aestimo, to estimate, weigh, value, appreciate.

With gen. of price:

dic ergo quanti censes?

Plaut. Rud. 4, 8, 8.—

In the pass.: si censenda nobis atque aestimanda res sit, utrum tandem pluris aestimemus pecuniam Pyrrhi? etc., if we have to weigh and estimate a thing, etc., Cic. Par. 6, 2, 48:

anule... In quo censendum nil nisi dantis amor,

Ov. Am. 2, 15, 2:

interim autem facta sola censenda dicit atque in judicium vocanda,

Gell. 7 (6), 3, 47.—

= honorari, celebrari, with de aliquo, = for the sake of somebody (in Ovid):

pro quibus ut maneat, de quo censeris, amicus, Comprecor, etc.,

the friend for the sake of whom you are celebrated, who is the cause of your renown, Ov. P. 2, 5, 73:

hoc domui debes de qua censeris,

id. ib. 3, 1, 75.—

Censeri, dep., = to distinguish, with acc. only once or twice in Ovid (v. I. A. 3. b):

hanc semper... Est inter comites Marcia censa suas,

has always distinguished her, Ov. P. 1, 2, 140.—

Censeri aliqua re.

= to be appreciated, distinguished, celebrated for some quality, as if the quality were a standard determining the census, analog. to capite censeri (v. I. A. 1. b), very freq. in post-class. writings:

Democritus cum divitiis censeri posset,

when he might have been celebrated for his wealth, Val. Max. 8, 7, ext. 4:

Aristides quo totius Graeciae justitia censetur (quo = cujus justitia),

id. 5, 3, ext. 3 med.: te custode matronalis stola censetur ( = tua, i.e. pudicitiae, custodia), the stola, etc., is appreciated for thy custody, id. 6, 1 prooem.:

una adhuc victoria Carius Metius censebatur,

Tac. Agr. 45:

ut ipsi quoque qui egerunt non aliis magis orationibus censeantur,

id. Dial. 39 fin.: non vitibus tantum censeri Chium, sed et operibus Anthermi filiorum, is celebrated not only for its grapes, but, etc., Plin. 36, 5, 2, § 12:

et Galliae censentur hoc reditu,

id. 19, 1, 2, § 7:

quisquis paulo vetustior miles, hic te commilitone censetur,

is distinguished for the fact that you were his fellow-soldier, Plin. Pan. 15 fin.:

multiplici variaque doctrina censebatur,

Suet. Gram. 10:

felix quae tali censetur munere tellus,

Mart. 9, 16, 5: censetur Apona Livio suo tellus, = for the fact that Livy was born there, id. 1, 61, 3:

hi duo longaevo censentur Nestore fundi,

for the fact that Nestor used them, id. 8, 6, 9:

nec laude virorum censeri contenta fuit (Iberia),

Claud. Laud. Seren. 67:

libri mei non alia laude carius censentur, quam quod judicio vestro comprobantur,

App. Flor. 4, 18, 3.—Hence,

= to be known by something (Appuleian):

hoc nomine censebatur jam meus dominus,

App. M. 8, p. 171:

nomen quo tu censeris aiebat,

id. ib. 5, p. 106: pro studio bibendi quo solo censetur, either known by, or distinguished for, id. Mag. p. 499:

globorum caelestium supremum esse eum qui inerrabili meatu censetur,

which is known by its unerring course, id. Phil. Nat. 1, p. 582.— And,

As gram. t. t., to be marked by some peculiarity, according to which a word is classified: neque de armis et moeniis infitias eo quin figura multitudinis perpetua censeantur, that they are marked by the form of constant plurality, i. e. that they are pluralia tantum, Gell. 19, 8, 5; 10, 20, 8; 19, 13, 3.

Of transactions in and by the Senate, to judge (in the meanings II. and III. the passive voice is not in class. use, while in I. the passive voice is by far the most freq.).

To be of opinion, to propose, to vote, to move, referring to the votes of the senators when asked for their opinions (sententiam dicere).

With a (passive) inf.-clause, denoting what should be decreed by the Senate (esse usu. omitted): rex his ferme verbis patres consulebat... Dic, inquit ei, quid censes? tum ille Puro pioque duello quaerendas (res) censeo, I am of the opinion ( I move, propose) that satisfaction should be sought, etc., ancient formula ap. Liv. 1, 32, 11 sq.:

primum igitur acta Caesaris servanda censeo,

Cic. Phil. 1, 7, 16:

hoc autem tempore ita censeo decernendum,

id. ib. 5, 17, 45; 5, 6, 16; 5, 12, 31; 5, 12, 34; 5, 13, 36; 5, 14, 38; 5, 19, 53; 6, 1, 2; 9, 6, 14; 11, 15, 40; 12, 7, 17; 14, 1, 1; 14, 13, 35; cf.

Regulus's advice in the Senate, being represented as a vote: captivos in senatu reddendos non censuit,

Cic. Off. 1, 13, 39; 3, 31, 111:

quare ita ego censeo... de confessis more majorum supplicium sumendum,

Sall. C. 52, 36; 51, 8; 52, 14:

Appius imperio consulari rem agendam censebat,

Liv. 2, 23, 15:

ut multi (senatores) delendam urbem censerent,

id. 9, 26, 3; 2, 29, 7; 3, 40, 13; 10, 12, 1; 34, 4, 20; 38, 54, 6: cum ejus diei senatus consulta aureis litteris figenda in curia censuisset, Tac. A. 3, 57:

ut nonnulli dedendum eum hostibus censuerint,

Suet. Caes. 24; so id. ib. 14; id. Aug. 100; id. Tib. 4; id. Calig. 60; id. Claud. 26; id. Ner. 2; id. Vesp. 2. Of the emperor's vote in the Senate:

commutandam censuit vocem, et pro peregrina nostratem requirendam,

Suet. Tib. 71; so id. ib. 34; id. Aug. 55.—And with the copula expressed (very rare):

qui censet eos... morte esse multandos,

Cic. Cat. 4, 4, 7.—Sometimes referring to sententia as subject:

sententia quae censebat reddenda bona (inst. of eorum qui censebant),

Liv. 2, 4, 3.—Sometimes with oportere for the gerundial predic. inf.:

quibusdam censentibus (eum) Romulum appellari oportere,

Suet. Aug. 7.—With pres. inf., inst. of a gerundial:

hac corona civica L. Gellius in senatu Ciceronem consulem donari a re publica censuit,

Gell. 5, 6, 15 (cf. II. B. 1. b.).—If the opinion of the senator does not refer to the chief question, but to incidental points, the predic. inf. may have any form:

eas leges quas M. Antonius tulisse dicitur omnes censeo per vim et contra auspicia latas, eisque legibus populum non teneri,

Cic. Phil. 5, 4, 10:

cum magna pars senatus... cum tyrannis bellum gerendum fuisse censerent... et urbem recipi, non capi, etc.,

Liv. 26, 32, 2.—

With ut, and negatively, ut ne or ne, generally when the clause has an active predicate, but also with passives instead of the gerundial inf.-clause:

de ea re ita censeo uti consules designati dent operam uti senatus Kal. Jan. tuto haberi possit,

Cic. Phil. 3, 15, 37:

censeo ut iis qui in exercitu Antonii sunt, ne sit ea res fraudi, si, etc.,

id. ib. 5, 12, 34:

censebant omnes fere (senatores) ut in Italia supplementum meis et Bibuli legionibus scriberetur,

id. Fam. 3, 3, 1:

Cn. Pompeius (in senatu) dixit, sese... censere ut ad senatus auctoritatem populi quoque Romani beneficium erga me adjungeretur,

id. Sest. 34, 74:

quas ob res ita censeo: eorum qui cum M. Antonio sunt, etc.... iis fraudi ne sit quod cum M. Antonio fuerint,

id. Phil. 8, 11, 33:

Calidius, qui censebat ut Pompeius in suas provincias proficisceretur,

Caes. B. C. 1, 2:

censuerunt quidam (senatores) ut Pannonicus, alii ut Invictus cognominaretur,

Suet. Tib. 17:

iterum censente ut Trebianis... concederetur (of the emperor's vote in the Senate),

id. ib. 31.—And an inf.-clause, with neu or ut:

sed ita censeo: publicandas eorum pecunias, etc.: neu quis postea de his ad senatum referat, etc.,

Sall. C. 51, 43:

qui partem bonorum publicandam, pars ut liberis relinqueretur, censuerat,

Tac. A. 4, 20.—

With a subj.-clause, without ut (rare in this connection;

v. III. C. 3.): K. Fabius censuit... occuparent patres ipsi suum munus facere, captivum agrum plebi quam maxime aequaliter darent,

Liv. 2, 48, 2.— And ironically with regard to incidental points: vereamini censeo ne... nimis aliquid severe statuisse videamini, I propose you should be afraid of having decreed too severe a punishment = of course, you will not be afraid, etc., Cic. Cat. 4, 6, 13: misereamini censeo—deliquere homines adulescentuli per ambitionem—atque etiam armatos dimittatis, I propose that you pity them, etc., or I advise you to be merciful, Sall. C. 52, 26.—

Ellipt., with a gerundial clause understood:

dic quid censes (i. e. decernendum),

Liv. 1, 32, 11: quod ego mea sententia censebam (i.e. decernendum), Cato ap. Cic. Fam. 15, 5, 2:

senati decretum fit, sicut ille censuerat,

Sall. C. 53, 1:

quas ob res ita censeo... senatui placere, etc. ( = ita decernendum censeo, etc.),

Cic. Phil. 9, 7, 15, § 17 sq.; 10, 11, 25 sq.; 11, 12, 29 sq.; 14, 14, 36 sq.—

= sententiam dicere, to tell, to express one ' s opinion in the Senate (post-class.).

Absol.: Priscus Helvidius.. contra studium ejus (sc. Vitellii) censuerat, had voted, or had expressed an opinion against his wishes, Tac. H. 2, 91:

cum parum sit, in senatu breviter censere, nisi, etc.,

id. Dial. 36 fin.:

sententias... prout libuisset perrogabat... ac si censendum magis quam adsentiendum esset,

Suet. Aug. 35:

igitur Cn. Piso, quo, inquit, loco censebis, Caesar? si primus, etc.,

Tac. A. 1, 74.—

With adjectives in the neuter, substantively used: nec quoquam reperto (in senatu) qui... referre aut censere aliquid auderet, who dared to express an opinion on any [p. 313] thing, Suet. Caes. 20:

per dissensionem diversa censentium,

of the senators who expressed different opinions, id. Claud. 10.—

With interrog. or rel.-clause:

deinde ageret senatorem et censeret quid corrigi aut mutari vellet,

Tac. A. 16, 28:

cum censeat aliquis (in senatu) quod ex parte mihi placeat,

Sen. Ep. 21, 9.

Of the decrees or resolutions of the Senate, = decernere, placere, to resolve, decree.

With inf.-clause.

With gerund, without copula (v. II. A. 1.):

eum, cujus supplicio senatus sollennes religiones expiandas saepe censuit,

Cic. Mil. 27, 73:

eos senatus non censuit redimendos,

id. Off. 3, 32, 114; so id. N. D. 2, 4, 10; id. Verr. 2, 3, 6, § 15:

senatus Caelium ab republica removendum censuit,

Caes. B. C. 3, 21:

senatus censuit frequens coloniam Labicos deducendam,

Liv. 4, 47, 6; 5, 24, 4:

cum bello persequendos Tusculanos patres censuissent,

id. 6, 25, 5; 3, 42, 6; 3, 49, 8; 7, 19, 7 et saep.—

With pres. inf. pass. or act., with the force of a gerundial:

de bonis regiis quae reddi antea censuerant ( = reddenda),

Liv. 2, 5, 1:

munera mitti legatis ex binis milibus aeris censuerunt (i.e. patres),

id. 43, 5, 8; so id. 45, 44, 15 (v. 2. b.):

eundem jus dicere Romae... patres censuerant,

id. 45, 12, 13:

cum senatus unum consulem, nominatimque Gnaeum Pompeium fieri censuisset,

Suet. Caes. 26.—With both act. and pass. inf.:

censuere patres, duas provincias Hispaniam rursus fieri... et Macedoniam Illyricumque eosdem... obtinere,

Liv. 45, 16, 1.—With both pres. pass. and gerund. inff.:

haec ita movere senatum, ut non expectanda comitia consuli censerent, sed dictatorem... dici,

Liv. 27, 5, 14.—

And with velle: senatus verbis nuntient, velle et censere eos ab armis discedere, etc.,

Sall. J. 21, 4.—

With ut or ne.

In the words of the Senate, according to formula: quod L. Opimius verba fecit de re publica, de ea re ita censuerunt uti L. Opimius consul rem publicam defenderet, etc., ancient S. C. ap. Cic. Phil. 8, 4, 14: quod, etc., de ea re ita censuerunt ut M. Pomponius praetor animadverteret curaretque ut si, etc., S. C. ap. Suet. Rhet. 1; Gell. 15, 4, 1.—And with gerundial inf.-clause: quod C. Julius pontifex... de ea re ita censuerunt, uti M. Antonius consul hostiis majoribus... procuraret... Ibus uti procurasset satis habendum censuerunt, S. C. ap. Gell. 4, 6, 2.—

As related by the historians, etc.:

quoniam senatus censuisset, uti quicunque Galliam provinciam obtineret... Aeduos defenderet,

Caes. B. G. 1, 35:

patres censuerunt uti consules provincias inter se compararent,

Liv. 30, 40, 12:

senatus censuit ut domus ei... publica impensa restitueretur,

Suet. Claud. 6;

so with reference to the civil law,

Dig. 49, 14, 15 quater. —With ne:

senatum censuisse, ne quis illo anno genitus educaretur,

Suet. Aug. 94.—And with inf -clause:

filio regis Nicomedi ex ea summa munera dari censuerunt, et ut victimae... praeberentur,

Liv. 45, 44, 15.—

With a subj.-clause (very rare):

senatus consulto quo censeretur, darent operam consules, etc.,

Aur. Vict. Vir. Ill. 73, 10.—

With neutr. acc. pron. in place of a clause:

cum vero id senatus frequens censuisset (sc. faciendum),

Cic. Pis. 8, 18:

ite in suffragium, et quae patres censuerunt vos jubete,

Liv. 31, 7, 14:

quodcunque vos censueritis,

id. 34, 7, 15:

quodpatres censuissent,

id. 28, 45, 2.—

With accusative of a noun, or a noun as passive subject, to decree or vote a thing (postclass.):

nec tamen repertum nisi ut effigies principum, aras deum, templa et arcus aliaque solita... censuere,

Tac. A. 3, 57:

aram Clementiae, aram Amicitiae, effigiesque... censuere,

id. ib. 4, 74: cum censeretur clipeus auro et magnitudine insignis inter auctores eloquentiae ( to be placed among, etc.), id. ib. 2, 83.—

With both acc. and dat.

The dat. = against:

bellum Samnitibus et patres censuerunt et populus jussit,

Liv. 10, 12, 3.—

The dat. = in behalf of:

censentur Ostorio triumphi insignia,

Tac. A. 12, 38.—And with ut:

sententiis eorum qui supplicationes et... vestem Principi triumphalem, utque ovans urbem iniret, effigiesque ejus... censuere,

id. ib. 13, 8.

Transf.

Of the opinions and resolutions of other deliberating bodies, or of their members, to resolve, or to be of opinion.

With inf.-clause.

Gerundial:

erant qui censerent de tertia vigilia in castra Cornelia recedendum (council of war),

Caes. B. C. 2, 30:

erant sententiae quae conandum omnibus modis castraque Vari oppugnanda censerent,

id. ib.; so id. ib. 2, 31; id. B. G. 2, 31 fin.; 7, 21; 7, 77:

pontifices, consules, patres conscripti mihi... pecunia publica aedificandam domum censuerunt,

Cic. Pis. 22, 52: nunc surgendum censeo, I move we adjourn (in a literary meeting), id. de Or. 2, 90, 367:

cum... pontifices solvendum religione populum censerent,

Liv. 5, 23, 9:

nunc has ruinas relinquendas non censerem (in an assembly of the people),

id. 5, 53, 3:

ego ita censeo, legatos extemplo Romam mittendos (in the Carthaginian Senate),

id. 21, 10, 13:

ante omnia Philippum et Macedonas in societatem belli... censeo deducendos esse (Hannibal in a council of war),

id. 36, 7, 3; 5, 36, 8; Curt. 10, 6, 22; 10, 8, 12:

cum septem judices cognovissent, duo censuerunt, reum exilio multandum, duo alii pecunia, tres reliqui capite puniendum,

Gell. 9, 15, 7.—And with oportere inst. of a gerundial clause (referring to duty):

neque sine gravi causa eum locum quem ceperant, dimitti censuerant oportere,

Caes. B. C. 1, 44.—With opus esse ( = expediency):

Parmenio furto, non proelio opus esse censebat,

Curt. 10, 8, 12.—

With ordinary pres. inf.

In place of a gerundial:

Antenor censet belli praecidere = praecidendam causam (in a council of war),

Hor. Ep. 1, 2, 9.—

Denoting opinion about an existing state:

Hasdrubal ultimam Hispaniae oram... ignaram adhuc Romanorum esse, eoque Carthaginiensibus satis fidam censebat,

Liv. 27, 20, 6:

Parmenio non alium locum proelio aptiorem esse censebat,

Curt. 3, 7, 8.—

With ut or ne:

censeo ut satis diu te putes requiesse et iter reliquum conficere pergas (in a literary meeting),

Cic. de Or. 2, 71, 290:

plerique censebant ut noctu iter facerent (council of war),

Caes. B. C. 1, 67:

et nunc magnopere censere, ut unam anum... triginta milibus talentum auri permutet (council of war),

Curt. 4, 11, 12:

censeout D. Claudius ex hac die deus fiat (council of the gods),

Sen. Lud. Mort. Claud. 9, 5: antiquos audio censuisse, ne (praenomina) cui ejusdem gentis patricio inderentur, resolved (family council), Gell. 9, 2, 11 (cf. Liv. 6, 20, 14).—

With subj.-clause:

nunc quoque arcessas censeo omnes navalis terrestrisque copias (Hannibal in council of war),

Liv. 36, 7, 17: censeo relinquamus nebulonem hunc, eamus hinc protinus Jovi Optimo Maximo gratulatum (assembly of the people), Scipio Afric. ap. Gell. 4, 18, 3.—

With acc. neutr. of a pron. or adj. substantively used:

ego pro sententia mea hoc censeo: quandoquidem, etc.,

Sen. Lud. Mort. Claud. 11, 4:

nec dubitavere quin vera censeret,

that his opinion was correct, Curt. 10, 6, 18.—

Ellipt.:

sententiis quarum pars deditionem, pars eruptionem censebat (i.e. faciendam),

Caes. B. G. 7, 77 init.:

ita uti censuerant Italici deditionem facit,

Sall. J. 26, 2; so Caes. B. G. 7, 75.

Of the orders of persons in authority (cf. II. B.).

Of commanders, etc., by courtesy, inst. of velle, imperare, or a direct imperative sentence.

With gerundial inf. - clause: non tam imperavi quam censui sumptus legatis quam maxime ad legem Corneliam decernendos, I said, not strictly as an order, but as an opinion that, etc. (Cicero as proconsul), Cic. Fam. 3, 10, 6.—

With subj.-clause: arma quae ad me missuri eratis, iis censeo armetis milites quos vobiscum habetis, you had better, etc., Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12, A, 4. —

Of an order by the people (rare;

gen. populus jubet): ita id (foedus) ratum fore si populus censuisset (i. e. confirmandum esse),

Liv. 21, 19, 3.—

Of the later emperors, in their ordinances (censemus = placet nobis, sancimus, imperamus, from the custom of the earlier emperors, who conveyed their commands in the form of an opinion in the senate; v. II. A. 1.).—With inf.clause, ut, ne, and subj.-clause:

sex mensium spatium censemus debere servari,

Cod. Just. 11, 48 (47), 7:

censemus ut, etc.,

ib. 12, 37 (38), 13:

censemus ne, etc.,

ib. 12, 44 (45), 1: censemus vindicet, remaneat, ib. 11, 48 (47), 23:

in commune jubes si quid censesve tenendum, Primus jussa subi,

Claud. IV. Cons. Hon. 296.

Of advice, given by one person to another (further development of III. A.).

Ante-class. formula: faciundum censeo = I advise, with ut-clause, with quid, sic, etc.: censeo faciundum ut quadringentos aliquos milites ad verrucam illam ire jubeas, etc., I advise you to order, etc., Cato ap. Gell. 3, 7, 6:

ego Tiresiam... consulam, Quid faciundum censeat,

consult Tiresias as to what he advises, for his advice, Plaut. Am. 5, 1, 80:

consulam hanc rem amicos quid faciundum censeant,

id. Men. 4, 3, 26; id. Most. 3, 1, 23:

sic faciundum censeo: Da isti cistellam, etc.,

id. Cist. 4, 2, 104:

ego sic faciundum censeo: me honestiu'st Quam te, etc.,

id. As. 4, 2, 11; id. Ep. 2, 2, 91:

sane faciundum censeo,

id. Stich. 4, 2, 38.—

With ordinary gerundial inf.-clauses:

narrandum ego istuc militi censebo,

I advise you to let the soldier know that, Plaut. Mil. 2, 4, 42:

exorando sumendam operam censeo,

id. Stich. 1, 2, 22:

quid nunc consili captandum censes?

id. As. 2, 2, 91; id. Mil. 5, 25; id. Most. 1, 3, 115:

idem tibi censeo faciendum,

Cic. Off. 10, 1, 3:

quos quidem tibi studiose et diligenter tractandos magno opere censeo,

id. Fin. 4, 28, 79; id. Fam. 12, 28, 2.—Sometimes by aequum censere with an inf.-clause (in the comic poets):

amicos consulam quo me modo Suspendere aequom censeant potissumum,

Plaut. Poen. 3, 5, 50: qui homo cum animo... depugnat suo, Utrum ita se esse mavelit ut eum animus aequom censeat, An ita potius ut parentes... velint i. e. as his mind prompts him, id. Trin. 2, 2, 29; cf. E. 1. b. 8.—

With a subj.clause (so esp. with censeo in 1 st pers.): censen' hominem interrogem? do you advise me to ask the man? etc., Plaut. Poen. 3, 4, 20:

tu, si videbitur, ita censeo facias ut... supersedeas hoc labore itineris (cf.: faciundum censeo ut, 1. supra),

Cic. Fam. 4, 2, 4:

immo plane, inquam, Brute, legas (Gracchum) censeo,

id. Brut. 33, 125:

tu, si forte quid erit molestiae te ad Crassum et Calidium conferas censeo,

id. Q. Fr. 1, 3, 7:

tu, censeo, tamen adhibeas Vettium,

id. Att. 2, 4, 7:

quae disputari de amicitia possunt, ab iis censeo petatis qui ista profitentur,

id. Lael. 5, 17: tu, censeo, Luceriam venias: nusquam eris tutius, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 1, 1; 8, 11, A:

censeo Via Appia iter facias, et celeriter Brundusium venias,

id. ib. 8, 11, C: ad Caesarem mittas censeo, et ab eo hoc petas, Anton. ib. 10, 10, 2: sed hos tamen numeros censeo videas hodou parergon, Gell. 17, 20, 5:

quam scit uterque, libens censebo exerceat artem,

Hor. Ep. 1, 14, 44 (cf. Liv. 36, 7, 17, and Gell. 4, 18, 3, quoted III. A. 3.).—Of an advice given to an adversary, with irony:

cetera si qua putes te occultius facere posse... magnopere censeo desistas,

I strongly advise you to give up that idea, Cic. Verr. 2, 5, 68, § 174:

sed tu, Acci, consideres censeo diligenter, utrum censorum judicium grave esse velis an Egnatii,

id. Clu. 48, 135:

postulant ut excipiantur haec inexplicabilia. Tribunum censeant: aliquem adeant: a me... numquam impetrabunt,

id. Ac. 2, 30, 97:

ibi quaeratis socios censeo, ubi Saguntina clades ignota est,

Liv. 21, 19, 10:

solvas censeo, Sexte, creditori,

Mart. 2, 13, 2.—And in jest:

Treviros vites censeo, audio capitalis esse,

Cic. Fam. 7, 13, 2:

hi Plebei fuerunt, quos contemnas censeo... qua re ad patres censeo revertare,

id. ib. 9, 21, 3:

vites censeo porticum Philippi: si te viderit Hercules, peristi,

Mart. 5, 49, 13; so id. ib. 11, 99, 8; 12, 61, 7.—For ironical senatorial advice, by which the contrary is meant, v. Cic. Cat. 4, 6, 13; Sall. C. 52, 26, quoted II. A. 3.—

With an ut-clause (with monere;

very rare): illud tamen vel tu me monuisse vel censuisse puta... ut tu quoque animum inducas, etc.,

Cic. Fam. 4, 8, 2.—

With a clause understood: quo me vortam nescio: Pa. Si deos salutas, dextrovorsum censeo (i.e. id facias or faciundum censeo), Plaut. Curc. 1, 1, 70: quo redeam? Pe. Equidem ad phrygionem censeo (i. e. redeas), id. Men. 4, 2, 53:

quid nunc censes, Chrysale? (i. e. faciundum),

id. Bacch. 4, 8, 112:

ita faciam ut frater censuit,

Ter. Phorm. 5, 2, 11:

tibi igitur hoc censeo (i. e. faciendum): latendum tantisper ibidem, etc.,

Cic. Fam. 9, 2, 4: tu [p. 314] potes Kalendis spectare gladiatores, et ita censeo, id. ib. 16, 20:

quid censes igitur? Ecquidnam est tui consilii ad? etc.,

id. Att. 9, 12, 4: quid igitur censet (sapientia)? What is wisdom ' s advice? id. Phil. 13, 3, 6:

scribi quid placeat, quid censeas,

id. Att. 9, 19,4:

ibitur igitur, et ita quidem ut censes,

id. ib. 10, 15, 3:

disce, docendus adhuc, quae censet amiculus,

Hor. Ep. 1, 17, 3.

Of opinions and views on general questions, to be of opinion, think, believe, hold (cf.: statuo, existimo, puto, aio, dico; freq. in class. prose; very rare in post-class. writers except Gellius; never with ut, ne, or subj.-clause).

With inf.-clause:

Plato mundum esse factum censet a deo sempiternum,

Cic. Ac. 2, 37, 118:

Cyrenaici non omni malo aegritudinem effici censent, sed insperato,

id. Tusc. 3, 13, 28:

(Hieronymus) censet summum bonum esse sine ulla molestia vivere,

id. Fin. 2, 5, 16:

Aristoteles eos qui valetudinis causa furerent, censebat habere aliquid in animis praesagiens,

id. Div. 1, 38, 81:

Pythagoras censuit animum esse per naturam rerum omnem intentum et commeantem,

id. ib. 1, 11, 27; so id. Ac. 1, 11, 40; 2, 42, 131; id. Fin. 1, 6, 20; 3, 15, 49; 3, 19, 64; 3, 21, 70; 4, 7, 17; 5, 7, 17; id. N. D. 1, 2, 3; 1, 2, 4; 1, 12, 29; 1, 13, 35 and 37; 1, 43, 120; 1, 44, 121; 2, 22, 57; 2, 16, 44; id. Sen. 12, 41; id. Leg. 1, 13, 36; id. Tusc. 1, 9, 18; 1, 10, 22; 1, 30, 72; 1, 45, 108; 3, 5, 11; 3, 22, 52; 4, 7, 14; id. Off. 1, 25, 88:

Plato in civitate communis esse mulieres censuit,

Gell. 18, 2, 8; 14, 5, 2; 18, 1, 4; 19, 12, 6.—If the opinion refers to what should be observed, oportere or debere is used, or a gerundial predicate with esse (so in Cic., but in Gell. 7, 15, 3, without esse):

oportere delubra esse in urbibus censeo,

Cic. Leg. 2, 10, 26:

M. Varro aeditumum dici oportere censet,

Gell. 12, 10, 4; 14, 5, 2;

so with debere,

id. 17, 5, 5; 13, 8, 4:

Cyrenaici... virtutem censuerunt ob eam rem esse laudandam,

Cic. Off. 3, 33, 116:

(Ennius) non censet lugendam esse mortem quam immortalitas consequatur,

id. Sen. 20, 73.—

An inf.-clause understood:

(dissensio est), a quibus temporibus scribendi capiatur initium. Ego enim ab ultimis censeo (i. e. exordiendum esse),

Cic. Leg. 1, 3, 8:

si, Mimnermus uti censet, sine amore jocisque Nil est jucundum,

Hor. Ep. 1, 6, 65:

sic enim censuit,

Cic. Off. 3, 33, 117.—

With neutr. acc. of a pron.: hoc amplius censeo, in addition to the opinions mentioned I hold, etc., Sen. Vit. Beat. 3, 2:

nullo (medico) idem censente,

Plin. 29, 1, 5, § 11.—

With a rel.-clause:

Aesopus quae utilia... erant, non severe neque imperiose praecepit et censuit,

he imparted his teachings and views, Gell. 2, 29, 1.—

Absol.:

non adligo me ad unum aliquem ex Stoicis proceribus. Est et mihi censendi jus,

the right to impart my opinions, Sen. Vit. Beat. 3, 2.

In gen., = arbitror, puto, existimo, judico (cf.: idem enim valet censere et arbitrari, Varr. ap. Non. p. 519, 29: censere nunc significat putare, nunc suadere, nunc decernere, Paul. ex Fest. p. 54, 11 Mull.).

To judge, think, believe, suppose (freq. in ante-class. writings; very rare in Cic. except in the particular meanings, a.—ironically—and d.; always with inf.-clause expressed or understood).

In gen.:

atque ego censui abs te posse hoc me impetrare,

Plaut. Cas. 2, 6, 12 sq.:

satis jam delusam censeo: rem, ut est, nunc eloquamur,

id. As. 3, 3, 141:

nam si honeste censeam te facere posse, suadeam,

id. Mil. 4, 8, 60:

neque ego hac noctem longiorem me vidisse censeo,

id. Am. 1, 1, 126:

saluti quod tibi esse censeo,

id. Merc. 1, 35; so id. Am. 4, 3, 2; id. Most. 1, 3, 127; id. Pers. 1, 1, 9; 2, 2, 8; 2, 3, 75 sq.; id. Truc. 2, 2, 60; id. As. 2, 2, 33; id. Aul. 2, 4, 30; 2, 4, 36; id. Cas. 2, 8, 38; Ter. Heaut. 3, 1, 53; id. Phorm. 2, 2, 13: aut domino, cujum id censebis esse, reddes, Cincius, Re Mil. l. iii., de ap. Gell. 16, 4, 2:

eo namque omnem belli molem inclinaturam censebant (consules),

Liv. 7, 32, 3:

nec facturum aequa Samnitium populum censebant, si... oppugnarent,

id. 7, 31, 7:

quaeso ut ea quae dicam non a militibus imperatori dicta censeas,

id. 7, 13, 8:

at illa purgare se, quod quae utilia esse censebat... suasisset,

Curt. 8, 3, 7: Alexander, tam memorabili victoria laetus, qua sibi Orientis fines apertos esse censebat, id. 9, 1, 1; so id. 10, 8, 22.—

With reference to an erroneous opinion, to imagine, suppose, falsely believe:

censebam me effugisse a vita marituma Ne navigarem, etc.,

Plaut. Bacch. 2, 3, 108:

omnes eum (sc. Jovem) esse (Amphitruonem) censent servi,

id. Am. prol. 122, 134:

jam hic ero, quom illic censebis esse me,

id. ib. 3, 3, 14:

ardere censui aedes,

id. ib. 5, 1, 15:

ego hunc censebam esse te,

id. Men. 5, 9, 13; so id. As. 5, 2, 20; id. Aul. 3, 5, 55; id. Bacch. 1, 2, 14; id. Men. 3, 3, 32; 5, 9, 76; id. Merc. 1, 2, 87; id. Poen. 1, 1, 54; 3, 1, 60; 3, 4, 25; id. Rud. 2, 4, 31; 4, 7, 35; id. Stich. 4, 2, 24; id. Truc. 1, 1, 72 et saep.: censuit se regem Porsenam occidere, Cass. Hem. ap. Non. p. 4, 88:

non ipsa saxa magis sensu omni vacabant quam ille... cui se hic cruciatum censet optare,

Cic. Tusc. 1, 44, 107.—And ironically:

nisi forte Diagoram aut Theodorum... censes superstitiosos fuisse,

Cic. N. D. 1, 42, 117:

nisi forte etiam illi Semproniano senatus consulto me censes adfuisse, qui ne Romae quidem fui,

id. Fam. 12, 29, 2:

neminem me fortiorem esse censebam,

Curt. 8, 14, 42.—

Referring to what should take place.

With gerundial inf.-clause:

navis praedatoria, Abs qua cavendum nobis sane censeo,

Plaut. Men. 2, 2, 70:

soli gerundum censeo morem,

id. Most. 1, 3, 69:

neque vendundam censeo Quae libera est,

Ter. Ad. 2, 1, 39; so id. Eun. 4, 4, 53; 5, 8, 42; id. Hec. 4, 4, 94; id. Phorm. 2, 4, 17:

ceterum ei qui consilium adferret opem quoque in eam rem adferendam censebant esse,

Liv. 25, 11, 14.—

With oportere, debere, or an ordinary inf.-clause:

solam illi me soli censeo esse oportere obedientem,

Plaut. Most. 1, 3, 47:

quibus declaraveram, quo te animo censerem esse oportere, et quid tibi faciendum arbitrarer,

Cic. Fam. 4, 9, 1:

rursus interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

Curt. 8, 14, 43: impudens postulatio visa est, censere... ipsos id (bellum) advertere in se, agrosque suos pro alienis populandos obicere, to entertain the idea that they should direct that war against themselves and their own lands, etc., Liv. 21, 20, 4:

munere eum fungi prioris censet amici = eum fungi oportere,

Hor. Ep. 1, 9, 5:

quae nos quoque sustinere censebat,

App. M. 11, p. 253.—

By aequum censere with ordinary inf.clause, expressed or understood, either = it is fair ( right) to do something, or something ought or should be done (so very freq. in the comic poets and Livy; rare in other writers): non ego istunc me potius quam te metuere aequom censeo, I do not think it right to fear him, etc., Plaut. Capt. 2, 2, 51: quid me aequom censes pro illa tibi dare? What do you think I should give as a fair price? etc., id. As. 1, 3, 76: meum animum tibi servitutem servire aequom censui, I thought it my duty that my mind should, etc., id. Trin. 2, 2, 27: ecquis est tandem qui vestrorum... aequom censeat poenas dare ob eam rem quod arguatur male facere voluisse? Cato ap. Gell. 6 (7), 3, 36:

quis aequum censeret... receptos in fidem non defendi?

Liv. 21, 19, 5; so id. 24, 37, 7; 5, 3, 8; 22, 32, 6.—And without emphasis upon the idea of fairness or right:

si sunt ita ut ego aequom censeo,

as I think they ought to be, Plaut. Stich. 1, 2, 55; so id. Trin. 3, 2, 87; 2, 3, 1; id. Merc. 3, 3, 8; id. Aul. 4, 1, 11; id. Ep. 4, 1, 29; id. Stich. 2, 2, 20; 4, 1, 42:

qui aequom esse censeant, nos jam a pueris ilico nasci senes,

who believe that we should be born as old men right from childhood, Ter. Heaut. 2, 1, 2; so id. ib. 5, 5, 11; id. Ad. 4, 3, 10:

qui aequom censeant rem perniciosam utili praeponi,

Auct. Her. 2, 14, 22: (tribuni) intercedebant;

senatum quaerere de pecunia non relata in publicum... aequum censebant,

Liv. 38, 54, 5:

cives civibus parcere aequum censebat,

Nep. Thras. 2, 6.—

Very freq., esp. in Cic., when a question, rhetorical or real, is addressed to a second person, often referring to erroneous opinions:

an fores censebas nobis publicitus praeberier?

Plaut. Am. 4, 2, 7:

clanculum istaec te flagitia facere censebas potesse?

id. Men. 4, 2, 47:

hicine nos habitare censes?

id. Trin. 4, 3, 72:

omnes cinaedos esse censes, tu quia es?

id. Men. 3, 2, 48; so id. As. 2, 4, 78; 5, 2, 37; id. Bacch. 4, 6, 41; 5, 2. 82; id. Capt. 4, 2, 66; 4, 2, 74; 5, 2, 16; id. Cas. 2, 6, 29; id. Men. 5, 5, 25: continuo dari Tibi verba censes? Ter. And. 3, 2, 25; so id. ib. 3, 3, 13; 4, 4, 55; id. Heaut. 4, 3, 38; id. Hec. 4, 1, 32; 4, 4, 53; id. Phorm. 5, 6, 35:

adeone me delirare censes ut ista esse credam?

Cic. Tusc. 1, 6, 10:

nam cum in Graeco sermone haec... non videbantur, quid censes in Latino fore?

id. Fin. 3, 4, 15:

quid igitur censes? Apim illum nonne deum videri Aegyptiis?

id. N. D. 1, 29, 82:

quis haec neget esse utilia? quem censes?

id. Off. 3, 26, 99:

an censes me tantos labores... suscepturum fuisse, si, etc.,

id. Sen. 23, 82:

an vos Hirtium pacem velle censetis?

id. Phil. 12, 4, 9; so id. Brut. 50, 186; 85, 294; id. Tusc. 1, 5, 10 fin.; 2, 4, 11; 3, 13, 27; id. Fin. 1, 10, 34; id. N. D. 1, 8, 20; 1, 28, 78; 1, 44, 122; id. Leg. 2, 10, 23; id. Div. in Caecil. 16, 54; id. Phil. 1, 6, 13; 4, 3, 7; 7, 4, 14; 11, 1, 3; 11, 5, 10; 12, 3, 7; 12, 6, 13; 12, 8, 21; 12, 9, 22; 13, 2, 4; 14, 4, 10; id. Att. 10, 11, 4:

quid censes munera terrae?... quo spectanda modo, quo sensu credis et ore?

Hor. Ep. 1, 6, 5 sqq.; so id. ib. 2, 2, 65; Lucr. 1, 973 (with obj.inf.).—With conditional period inst. of an inf.-clause:

num censes faceret, filium nisi sciret eadem haec velle,

Ter. And. 3, 3, 46.—

Sometimes censemus? is used in the same way as censes?

Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Off. 2, 7, 25; id. Fam. 4, 9, 2.—

With an inf.clause understood: itane tu censes? Pa. Quid ego ni ita censeam? Plaut. Mil. 4, 3, 27: quid ergo censes? Tr. Quod rogas, Censeo, id. Rud. 4, 8, 7 sq.: quid illum censes? (i. e. eo loco facere?) Ter. And. 5, 2, 12:

quid illas censes? (i. e. posse dicere),

id. Ad. 4, 5, 22; so Plaut. Curc. 1, 1, 59; Ter. Heaut. 3, 3, 9; 5, 3, 21.—So, very freq. in the comic poets, censeo, absol., as an approving answer; also sic censeo, istuc censeo, ita censeo (Cic.) to be variously rendered: ego divinam rem intus faciam... So. Censeo, that will be right! Plaut. Am. 3, 3, 11: auscultemus quid agat: Ph. Sane censeo, so we will, indeed, id. Curc. 2, 2, 29: quid si recenti re aedis pultem? Ad. Censeo, do so! id. Poen. 3, 4, 18: quin eloquamur? Ag. Censeo, hercle, patrue, id. ib. 5, 4, 93: patri etiam gratulabor? Tr. Censeo, I think so (and after answering several questions with censeo): etiamne complectar ejus patrem? Tr. Non censeo. Pl. Nunc non censet quom volo, id. Rud. 4, 8, 6 sqq.; id. Ps. 2, 2, 69; id. Stich. 5, 4, 53; id. Truc. 2, 4, 73; id. Cas. 4, 3, 14; Ter. Eun. 2, 1, 11; id. Heaut. 3, 3, 27: male habeas! Mu. Sic censeo, Plaut. Men. 4, 1, 11: aliquem arripiamus, etc.: Ly. Hem, istuc censeo, id. Merc. 3, 3, 19 (cf.:

prorsus ita censeo, referring to general questions, as in D.,

Cic. Leg. 2, 10, 23);

once similarly censeas: Quid gravare? censeas!

Say yes, Plaut. Stich. 3, 2, 22.—

To resolve, as a merely mental act, with gerundial inf.-clause (rare; cf. II. B.): quibus rebus cognitis, Caesar maturandum sibi censuit, resolved to hasten, lit., thought he must hasten ( = statuit, existimavit), Caes. B. G. 7, 56 init.:

censuimus igitur amplius quaerendum,

Gell. 12, 14, 7.—

To consider, i. e. after carefully weighing the circumstances, with inf.-clause (rare):

sed cum censerem... me et periculum vitare posse, et temperatius dicere... ea causa mihi in Asiam proficiscendi fuit,

Cic. Brut. 91, 314.—

= pu tare, habere, judicare, to consider as, to hold, with two acc., or inf.-clause.

With double acc.:

quom dispicias tristem, frugi censeas (i.e. eum),

you would consider him thrifty, Plaut. Cas. 3, 2. 32:

auxilio vos dignos censet senatus,

considers you worthy of help, Liv. 7, 31, 2:

has... indagines cuppediarum majore detestatione dignas censebimus si, etc.,

Gell. 7 (6), 16, 6: cum Priscum nobilitas hostem patriae censuisset, judged, declared him the enemy, etc., Aur. Vict. Caes. 29, 4.—

In the pass. with nom. and inf., = haberi (in Manil. and Gell.):

praeter illas unam et viginti (comoedias) quae consensu omnium Plauti esse censebantur,

Gell. 3, 3, 3:

quae terrena censentur sidera sorte (i. e. esse),

are considered as being of the terrestrial kind, Manil. 2, 226; so id. 2, 293; 2, 653; 2, 667; 3, 96; so, sub aliquo censeri, to be considered as being under one ' s influence, id. 4, 246; 4, 705; cf. id. 3, 598 (with per).—

To wish, with subj.-clause or ne (in App.):

de coma pretiosi velleris floccum mihi confestim adferas censeo,

App. M. 6. [p. 315] p. 117:

censeo ne ulla cura os percolat,

id. Mag. p. 411.

censeo, ēre, = succenseo, to be angry: ne vobis censeam, si, etc., Varr. ap. Non. p. 267, 24.

ostendo, di, sum, and tum (ostensus, Varr. ap. Prisc. p. 892 P.; Luc. 2, 192: ostentus, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45; Pac. and Varr. ap. Prisc. l. l.; Tac. H. 1, 78:

ostensurus,

Suet. Ner. 13; App. ap. Prisc. p. 892 P.:

ostenturus,

Cato, Or. 52, 2; v. also the apoc. form: ostende ostendam, ut permultis aliis exemplis ejus generis manifestum est, Paul. ex Fest. p. 201 Müll.; perh. used by Cato, v. Müll. ad loc., and cf. the letter E), v. a. [obs-tendo], to stretch out or spread before one; hence, to expose to view, to show, exhibit, display (syn.: monstro, exhibeo).

Lit.

In gen.

Ostendo manus, Plaut. Ep. 5, 2, 17:

os suum populo Romano ostendere audet,

Cic. Verr. 2, 1, 1, § 1:

pectora,

Sil. 2, 669:

umeros,

Verg. A. 5, 376:

dentem,

Suet. Vesp. 5:

se,

to show one's self, appear, Ter. Hec. 4, 4, 5:

aciem,

to display, Liv. 29, 7:

equites sese ostendunt,

show themselves, appear, Caes. B. C. 1, 63. —

Transf.:

vocem,

to make heard, Phaedr. 1, 13, 9.—

In partic., to lay open, expose ( poet.):

Aquiloni glaebas,

Verg. G. 2, 261:

lucos Phoebo,

Stat. Th. 6, 90:

ager qui soli ostentus erit,

Cato, R. R. 6, 2. —

Trop.

In gen., to show, disclose, exhibit, manifest: ille dies cum gloriā maximā sese nobis ostendat, Enn. ap. Prisc. p. 880 P. (Ann. v. 384 Vahl.):

non ego illi extemplo ita meum ostendam sensum,

Plaut. Most. 5, 1, 21:

verum hoc facto sese ostendit,

he has exposed himself, id. As. 5, 2, 12:

sententiam,

Ter. Heaut. 2, 1, 7:

potestatem,

id. Eun. 5, 8, 3:

spem, metum,

i. e. to promise, threaten, Cic. Verr. 2, 4, 34, § 75 et saep.—With two acc.:

aliquem nocentem,

Plin. Ep. 3, 9, 2; cf. Tit. ap. Gell. 2, 27, 5.—Mid., to show itself, appear:

nisi cum major spes ostenderetur,

Suet. Aug. 25.—

In partic.

To show, express, indicate by speech or signs; to give to understand, to declare, say, tell, make known, etc. (syn.: indico, declaro, significo).—With acc.:

illud ostendit,

Cic. Att. 1, 1, 4.—With obj. - or rel.-clause:

ostendit se cum rege colloqui velle,

Nep. Con. 3, 2:

quid sui consilii sit, ostendit,

Caes. B. G. 1, 21; cf. id. ib. 5, 2, 3.— Absol.:

ut ostendimus supra,

as we showed above, Nep. Ages. 1, 5:

sed aliter, atque ostenderam, facio,

Cic. Fam. 2, 3, 2:

signum est per quod ostenditur idonea perficiendi facultas esse quaesita,

Auct. Her. 2, 4, 6:

primum ostendendum est,

id. ib. 2, 16, 23.—

To hold up conspicuously, flourish (ironically):

sed quaedam mihi magnifica et praeclara ejus defensio ostenditur,

Cic. Verr. 2, 5, 1, § 1.—Hence, osten-tus, a, um, P. a.

Exposed (ante-class.):

ager soli ostentus,

Cato, R. R. 6, 2; so id. ib. 6, 4; Varr. R. R. 1, 24, 1; 1, 25.—

Subst.: ostentum, i, n.

Lit., a prodigy, wonder, that announces something about to happen, a portent (class.;

syn.: monstrum, portentum): praedictiones vero et praesensiones rerum futurarum quid aliud declarant, nisi hominibus ea, quae futura sunt, ostendi, monstrari, portendi, praedici? ex quo illa ostenta, monstra, portenta, prodigia dicuntur,

Cic. N. D. 2, 3, 7; cf. id. Div. 1, 42, 93; id. Verr. 2, 4, 49, § 108; Suet. Caes. 32.—

Transf., a wondrous thing, prodigy: scis Appium ostenta facere, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 4:

ostenti prorsus genus,

Just. 10, 1, 6.

sŭi ( gen.), dat. sibī̆, acc. and abl. se or sese, sing. and plur. (old dat. sibei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056;

1, 1180 et saep.: sibe,

ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32:

semet,

Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. he, We, sphe (hou, hoi, he); cf. suus, old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse;

cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,

Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v. infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).

Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.

In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.

As direct obj. of verb:

dedistine gladium, qui se occideret?

Plaut. Trin. 1, 2, 92:

artis eloquar quem ad modum se expediant,

id. ib. 2, 1, 10:

se in plagas conicere,

id. ib. 2, 1, 12:

numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem,

id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8:

adplicat ad Chrysidis patrem se,

id. ib. 5, 4, 22:

si is posset ab ea sese avellere,

id. Hec. 4, 1, 39:

hi se ad nos adplicant,

id. Heaut. 2, 4, 13:

per eos, ne causam diceret, se eripuit,

Caes. B. G. 1, 4:

cum ferrum se inflexisset,

id. ib. 1, 25:

praecipites fugae sese mandabant,

id. ib. 2, 24:

si se telo defenderet fur,

Cic. Mil. 3, 9:

Catoni licuit Tusculi se in otio delectare,

id. Rep. 1, 1, 1:

solum igitur quod se ipsum movet, numquam ne moveri quidem desinit,

id. ib. 6, 25, 27:

statim homo se erexit,

id. Rosc. Am. 22, 60:

majores acceperamus se a Gallis auro redemisse,

Liv. 22, 59, 7:

in montem sese recipere,

Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63:

ad inpedimenta se conferre,

Caes. B. G. 1, 26:

sese alicui ad pedes proicere,

id. ib. 1, 31:

se gerere,

to behave, Cic. Agr. 2, 19, 53:

sic se res habet, ut, etc.,

id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.:

quod uxor sua ex fico se suspendisset,

Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by ipse, nom.:

hic se ipsus fallit,

Ter. And. 3, 2, 15:

ut se ipse diliget,

Cic. Fin. 2, 11, 33:

ipse enim se quisque diligit,

id. Lael. 21, 80:

ita non modo superiores, sed etiam se ipse correxerat,

id. Or. 52, 176:

omne animal se ipsum diligit,

id. Fin. 5, 9, 24:

neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

Nep. Paus. 4, 3:

miles se ipse interfecit,

Tac. H. 3, 51; 4, 11:

ne, ignorando regem, semet ipse aperiret quis esset,

Liv. 2, 12, 7:

nec sese ipsi gravant,

Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.:

inperator qui se ipsum non continet,

Cic. Imp. Pomp. 13, 38:

quid est enim se ipsum colligere, nisi, etc.,

id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53:

ut quidam imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent,

id. N. D. 2, 3, 10:

quod si se ipsos illi nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt,

id. Phil. 2, 44, 114:

admovisse semet ipsos lateri suo,

Curt. 7, 1, 14:

gladio se ipsam transfixit,

Vell. 2, 26, 3.—In gerund. construction:

ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,

Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34:

principes sui conservandi causa profugerunt,

Cic. Cat. 1, 3, 7:

maximam causam ad se inundandam terra praestabit,

Sen. Q. N. 3, 29, 4.—

As indirect obj.:

animo servit, non sibi,

Plaut. Trin. 2, 2, 27:

sapiens ipsus fingit fortunam sibi,

id. ib. 2, 2, 84:

ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi,

id. Mil. 3, 1, 126:

nil aliud nisi quod sibi soli placet consulit,

id. Trin. 2, 3, 4:

quaerunt sibi liberos,

id. Ps. 1, 1, 21:

aurum habeat sibi,

id. Mil. 4, 2, 108:

illum multae sibi expetessunt,

id. ib. 4, 6, 16:

tum me convivam solum abducebat sibi,

Ter. Eun. 3, 1, 17:

non sibi soli postulat, etc.,

id. ib. 3, 2, 27:

nunc sibi uxorem expetit,

id. And. 3, 2, 40:

is sibi legationem ad civitates suscepit,

Caes. B. G. 1, 3:

neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin exirent, etc.,

id. ib. 1, 33:

hoc sibi nomen adrogare,

Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9:

alia sunt tamquam sibi nata,

id. Fin. 3, 19, 63:

proposita sibi morte,

id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31:

ne, illo cunctante, Numidae sibi consulant,

Sall. J. 62, 1:

ut populum Romanum sibi desumerent hostem,

Liv. 7, 20, 5:

Turnus, praelatum sibi advenam aegre patiens,

id. 1, 2:

petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret,

Curt. 8, 1, 9:

nemo sibi tantummodo errat,

Sen. Vit. Beat. 1, 4:

locum sibi ad formam sui exsculpsit,

id. Q. N. 4, 3, 4.—With ipse:

ipse tantos sibi spiritus sumpserat,

Caes. B. G. 1, 33 fin.:

nec ipsi sibi exemplo sunt,

Cic. Lael. 21, 80:

iste, quasi praeda sibi advecta, ducit,

id. Verr. 2, 5, 25, § 64:

Junius necem sibi ipse conscivit,

id. N. D. 2, 3, 7:

voluntarium non sibimet ipse solum, sed etiam funeri suo exilium indixit,

Liv. 39, 52, 9:

proinde consulant sibi ipsi,

Just. 16, 4, 15:

avaritia, quae quicquid omnibus abstulit, sibi ipsi neget,

Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —

After substt., adjj., etc.:

omnino est amans sui virtus,

Cic. Lael. 26, 98:

ut sit sui similis,

Plaut. Trin. 2, 2, 7:

omnem naturam esse servatricem sui,

Cic. Fin. 5, 9, 26:

cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui,

id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: nihil malo quam et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2:

habetis ducem memorem vestri, oblitum sui,

Cic. Cat. 4, 9, 19:

potens sui,

Hor. C. 3, 29, 41:

nihil est tam incontinens sui,

Sen. Q. N. 3, 30, 6:

quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus,

Cic. Fin. 5, 10, 28: inimicus ipse [p. 1795] sibi putandus est, id. ib.:

cum ipsi homines sibi sint per se cari,

id. ib. 5, 13, 38:

Medus infestus sibi,

Hor. C. 3, 8, 19:

crescit indulgens sibi hydrops,

id. ib. 2, 2, 13; cf.:

nec enim utilius quicquam est quam sibi utilem fieri,

Sen. Ben. 1, 11, 5:

Campanus se digna probra in insontem jacere,

Liv. 25, 18, 8:

(mundus) se ipse consumptione alebat sui,

Cic. Univ. 6:

cum multa adsoleat veritas praebere vestigia sui,

Liv. 40, 54, 8:

caecus amor sui,

Hor. C. 1, 18, 14:

sui contemptor,

Quint. 12, 1, 20:

in spem sui bonam adducitur,

Sen. Ira, 2, 21, 3:

(aer) ima sui parte maxime varius est,

id. Q. N. 2, 11, 1:

ipsa (virtus) pretium sui,

id. Vit. Beat. 9, 4:

neque est quod existimes illum vilem sibi fuisse: pretium se sui fecit,

id. Ben. 1, 9, 1:

saepe taedio laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi,

Curt. 5, 9, 7:

nemo non benignus est sui judex,

Sen. Ben. 2, 26, 1:

Romanus in ipso fine vitae vindex sui exstitit,

Val. Max. 3, 2, 11:

equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat,

id. 2, 2, 9; cf. with ipse:

utpote ipsa sui appellatione virorum majestati debitum a feminis reddens honorem,

id. 2, 1, 7. —

With prepp.:

qui admisit in se culpam,

Plaut. Trin. 1, 2, 6:

culpam ut ab se segregent,

id. ib. 1, 2, 42:

segregat ab se omnis,

id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62:

me ad se deduxit,

id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6:

quae me non excludit ab se, sed apud se occludet domi,

id. Men. 4, 2, 108:

habet aliud (negotium) magis ex se et majus,

Ter. And. 5, 4, 51:

et fingunt quandam inter se nunc fallaciam,

id. ib. 1, 3, 15:

duxit secum virginem,

id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18:

ex se generare,

Quint. 1, 1, 36: — pro se quisque = unusquisque, every one, each one singly, etc., freq. in Livy (cf. suus, II. D. 2.):

Pro se quisque id quod quisque potest... Edit,

Plaut. Am. 1, 1, 76:

pro se quisque alius agnum inmolabat, alius pullum,

Sen. Q. N. 4, 6, 2:

pro se quisque sedulo Faciebant,

Ter. Heaut. 1, 1, 74:

cum pro se quisque tenderet ad portas,

Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59;

2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt,

Caes. B. G. 1, 5 fin.:

exercitum ante se mittit,

id. ib. 1, 21:

supra se collocare,

id. ib. 1, 24:

ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse,

Cic. Ac. 2, 37, 118:

litteras ad se ab amico missas protulit,

id. Phil. 2, 4, 7:

praedam prae se agentes,

Liv. 5, 45; 38, 21:

quam (rem publicam) exercitus, quantum in se fuit, prodebat,

id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. infra, II. B. 2.):

quibus poterat sauciis ductis secum,

Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.:

nam dicere apud eum de facinore... cum per se ipsum consideres, grave est,

Cic. Deiot. 2, 4:

non quia per se beatum est malo caruisse,

Sen. Q. N. 1, prol. 6. —

With inf. pass. in obj.-clause:

ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,

Cic. Rep. 1, 1, 1:

quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,

id. ib. 1, 33, 50:

qui se minus timidos existimari volebant,

Caes. B. G. 1, 39, 6.—

As predicate ( = suus, II. B. 2. d; very rare):

quisquis est deus, si modo est alius... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,

in his own power, independent, Plin. 2, 7, 5, § 14. —

Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.

To a definite subj.:

neque praeter se umquam ei servos fuit,

Plaut. Capt. 3, 4, 48:

hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,

id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis;

quem turpiter se ex fuga recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,

Caes. B. G. 7, 20 fin.:

reliquos sese convertere cogunt,

id. B. C. 1, 46:

multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,

Cic. Phil. 9, 3, 6:

cur his persequendi juris sui adimis potestatem,

id. Div. in Caecil. 6, 21:

cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,

id. Fam. 10, 33, 5:

tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,

id. N. D. 2, 48, 124:

neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,

Caes. B. G. 3, 6:

ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,

id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16:

Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,

Liv. 10, 28, 11:

nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,

id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5:

proelium cum fiducia sui commissum est,

id. 7, 33, 5; 10, 14, 17:

detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,

id. 36, 12, 8:

patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,

id. 32, 7, 11:

jusso magistro equitum abdicare se magistratu,

id. 4, 35; 22, 33, 12:

haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,

id. 6, 37, 1:

ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,

id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.:

signa peditum, prae se habentium scuta,

id. 38, 21, 3:

invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,

id. 6, 9, 7:

exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,

id. 43, 18, 11; cf.

§ 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,

Sen. Vit. Beat. 5, 2:

quia nullum illis sui regimen est,

id. Ep. 94, 67:

inter se nihil inlicitum,

Tac. H. 5, 5; 1, 64:

quasi objurgatio sui est,

Quint. 11, 3, 49.—

To indefinite subj.:

deforme est de se ipsum praedicare,

Cic. Off. 1, 38, 137:

posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,

id. ib. 2, 18, 64:

non arbitrari sese scire quod nesciat,

id. Ac. 1, 4, 16:

cui proposita sit conservatio sui,

id. Fin. 5, 13, 37:

sic amicitiae... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,

id. ib. 1, 20, 67:

amare... etiam si ad se ex iis nihil redeat,

id. ib. 2, 24, 78:

(judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,

id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139:

ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,

id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.:

si nullus ex se metus aut spes,

Tac. A. 2, 38:

ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,

Quint. 9, 2, 14:

sibi servire gravissima est servitus,

Sen. Q. N. 3, praef. 17:

quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,

id. Ben. 6, 38, 5:

nec haec vilitas sui est,

id. Clem. 1, 3, 4:

culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,

Dig. 50, 17, 36:

profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,

Val. Max. 3, 2, 6.

Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.

In gen., of an obj. indentified with,

The gram. subj. of the principal clause:

qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,

Plaut. Mil. 4, 9, 14:

illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,

id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46:

orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,

Ter. And. 4, 2, 4:

ait, si... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,

id. Eun. 1, 2, 61:

timet animum amicae se erga ut sit suae,

id. Heaut. 1, 2, 15:

utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,

Cic. Tusc. 5, 20, 60:

qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,

id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42:

ne ipse quidem sua tanta eloquentia mihi persuasisset, ut se dimitterem,

id. Or. 28, 100:

impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,

id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,

id. Rosc. Am. 2, 6:

Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,

Caes. B. G. 2, 6 fin.:

quos cum apud se conspexisset... quid ad se venirent,

id. ib. 1, 47:

mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,

id. B. C. 1, 17:

Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,

Liv. 21, 39, 8:

Pausanias orare coepit, ne se prodiret,

Nep. Paus. 8, 6:

cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,

id. Them. 8, 3:

Ubii legatos mittunt, qui doceant... neque ab se fidem laesam,

Caes. B. G. 6, 9:

tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,

Liv. 2, 55, 6:

transfugit, patris in se saevitiam conquerens,

id. 1, 53, 5:

praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,

Sall. J. 61, 1:

navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?

Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause:

Nicias vehementer tua sui memoria delectatur,

Cic. Att. 13, 1, 3:

nihil est appetentius similium sui,

id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29:

praefectum in se ruentem trans fixit,

Curt. 4, 16, 23:

rediere cum legatis ad redimendos sese missis,

Liv. 22, 59, 18:

potestatem omnibus adeundi sui fecit,

Suet. Tib. 40:

Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,

id. Calig. 1:

quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,

Sen. Clem. 1, 19, 9:

(terra) non potest tam multa tantoque se ipsa majora nutrire, nisi, etc.,

id. Q. N. 6, 16, 3.—

Of an obj. indentified with a logical subj., other than the gram. subj. of the leading clause:

a Caesare valde liberaliter invitor, sibi ut sim legatus,

Cic. Att. 2, 18, 3:

horum unum quidque... a se potius quam ab adversariis stare demonstrabitur,

id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44:

nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, quod se mea sententia reges appellaverim,

id. Fam. 9, 15, 4:

testem rei publicae relinquere, meae perpetuae erga se voluntatis,

id. ib. 1, 4, 10:

quos non tam ulcisci studeo quam sanare sibi ipsos,

id. Cat. 2, 8, 17:

quo ex oppido cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceret,

Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5:

cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistula de se esse scriptum,

Nep. Paus. 4, 1:

cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit,

Tac. H. 1, 64. —

In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.

As subj. or obj., direct or indirect, with inf.:

quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,

Cic. Off. 1, 13, 40:

Postumius mihi nuntiavit... se a Marcello ad me missum esse,

id. Fam. 4, 12, 2:

qui dixisse fertur a se visum esse Romulum... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,

id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.:

nuntium mittit... sese diutius sustinere non posse,

Caes. B. G. 2, 6 fin.:

Divitiacus Caesarem obsecrare coepit... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere... sese tamen amore fraterno commoveri,

id. ib. 1, 20:

unum se esse, qui, etc.... ob eam rem se ex civitate profugisse,

id. ib. 1, 31:

haec sibi esse curae,

id. ib. 1, 40:

non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,

id. ib. 1, 44:

ipsos se inter multitudinem militum occultasse,

id. ib. 7, 38:

sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,

Nep. Them. 8, 6:

dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,

Liv. 36, 12, 8.—

In subordinate clauses, questions, exhortations, etc., with subj.

In gen.:

qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,

Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30:

conclamavit, quid ad se venirent?

Caes. B. G. 1, 47:

unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,

id. ib. 2, 31:

ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,

id. ib. 4, 16:

cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?

id. ib.:

Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,

id. ib. 5, 41:

Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

id. ib. 7, 4:

rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,

Liv. 23, 39:

hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,

Nep. Them. 8, 6:

legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),

id. Hann. 12, 2.—

Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking:

magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,

Caes. B. G. 1, 36:

quod sibi Caesar denuntiaret,

id. ib.:

sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret,

id. ib. 1, 14:

quod nec paratus... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,

Liv. 35, 44, 3:

Ambiorix locutus est,... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,

Caes. B. G. 5, 27:

Divitiacus ait,... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,

id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi [p. 1796] quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40:

decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,

id. ib. 1, 41:

doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,

id. B. C. 1, 9:

tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,

Cic. Div. 1, 27, 57:

Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,

Liv. 21, 39, 8:

Pausanias orare coepit... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,

Nep. Paus. 4, 6:

neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

id. ib. 4, 3:

Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,

Caes. B. G. 1, 35:

nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,

id. ib. 1, 44:

neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,

id. ib.:

maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,

Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf.

infra, C.),

Liv. 2, 55, 6.—

Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf.

B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),

Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6:

me misit miles ad Eam... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,

id. Bacch. 4, 2, 9:

ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,

id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35;

3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,

id. Trin. 1, 2, 122:

ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,

id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123:

dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,

id. Merc. 2, 1, 15:

unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,

Ter. And. 1, 5, 46:

cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,

Cic. Inv. 1, 33, 55:

et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,

id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se):

Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,

id. Verr. 2, 5, 49, § 128:

postea quam exposuit quae sibi videbantur,

id. Div. 1, 54, 122 (dub.;

B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,

id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se):

quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,

Caes. B. C. 3, 53:

Caesar Rhenum transire constituit... quod auxilia contra se Treveris miserant,

id. B. G. 6, 9 init.:

Metellus... in eis urbibus, quae ad se defecerant... praesidia inponit,

Sall. J. 61, 1; 66, 1:

Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,

id. ib. 103, 2:

statuit urbis, quae... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,

id. ib. 88, 4:

ipse... ex perfugis cognitis... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,

Hirt. B. Afr. 8 fin.:

vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,

Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82:

centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,

Liv. 7, 37, 3; 8, 35:

Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se... animos averterat,

id. 26, 38, 1:

alter victus fratrum ante se strage,

id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.;

7, 6, 12: Caesar... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,

Vell. 2, 56, 1:

quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante... tamen omnia subegit,

Suet. Caes. 34:

cujus rector circa se dimicans occubuerat,

id. Tib. 4:

quod eos coegit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,

Nep. Epam. 8, 3 (cf.:

ante illum,

id. Iphic. 1, 3):

quae nox sibi proxima venit, insomnis,

Luc. 5, 805.

Pron. recipr., each other, one another:

nam cum esset Praenestinis nuntiatum... patres ac plebem in semet ipsos versos,

Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = allêlous (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120:

video eos inter se amare,

Ter. Ad. 5, 3, 42:

neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),

Cic. Lael. 22, 82:

Cicerones pueri amant inter se,

id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122:

inter se adspicere,

id. Cat. 3, 5, 13:

inter se congruere,

id. Rosc. Am. 22, 62:

complecti inter se milites coepisse,

Liv. 7, 42, 6:

ut neque inter se contingant trabes,

Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21:

inter se nondum satis noti,

Liv. 21, 39, 7:

populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,

Sall. J. 41, 2:

bellum summa inter se contentione gerere,

Cic. Rep. 1, 16, 25:

cum inter se timerent,

Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself;

v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,

Caes. B. G. 1, 1:

cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,

by one another, Cic. Tusc. 2, 3, 8:

quosdam inter se similis,

id. Ac. 2, 17, 55:

res inter se similes,

Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.:

adhaesitationes atomorum inter se,

Cic. Fin. 1, 6, 19:

quae res eos in bello inter se habuit,

Sall. J. 79, 3; cf.:

auxerant inter se opinionem,

their mutual regard, Liv. 21, 39, 9.—Pleon.:

vitam inter se utriusque conferte,

Cic. Rosc. Com. 7, 20:

compositis inter se rebus,

Sall. J. 66, 2:

vitatur duriorum inter se congressus,

Quint. 11, 3, 35.—Of local relation:

duas insulas propinquas inter se,

Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3:

postquam haud procul inter se erant,

id. ib. 53, 7:

haud longe inter se castra facere,

id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v. supra, I. A. 4.).

Idiomatic uses.

Se, with prepp., one ' s house, home; mostly ad se, apud se, to or at one ' s house, home, at home:

quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,

Plaut. Men. 4, 2, 108:

postquam in aedis me ad se deduxit domum,

id. Mil. 2, 1, 43:

me ad se ad prandium, ad cenam vocant,

id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:

L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,

Cic. Att. 15, 4, 5:

qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,

id. ib. 5, 6, 1.—

Trop.:

num tibi videtur esse apud sese?

in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —

Sibi pleonast. as dat. of the interested person:

ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,

Caes. B. G. 1, 33 fin.:

tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,

Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.):

quid sibi vult pater? cur simulat?

Ter. And. 2, 3, 1:

quid sibi hic vestitus quaerit?

id. Eun. 3, 5, 10:

hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,

Liv. 44, 12, 1:

quid ergo sibi vult pars altera orationis?

id. 40, 12, 14:

mirantes, quid sibi vellet,

id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12;

32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?

id. 3, 67, 7. —

Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.):

cocleae... Suo sibi suco vivont,

Plaut. Capt. 1, 1, 13:

sed is quo pacto serviat suo sibi patri,

id. ib. prol. 5;

46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,

id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.:

suam sibi rem salvam sistam,

id. Poen. 5, 2, 123:

locus argumento'st suom sibi proscaenium,

id. ib. prol. 57;

97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,

id. Pers. 1, 3, 1:

suo sibi gnato,

id. As. 4, 2, 16:

hunc telo suo sibi a foribus pellere,

id. Am. 1, 1, 113:

sua sibi ingenua indoles,

id. Mil. 3, 1, 38:

suo sibi gladio hunc jugulo,

Ter. Ad. 5, 8, 35:

uvas suo sibi pampino tegito,

Col. Arb. 11:

suo sibi jure ablui,

id. R. R. 12, 7; 12, 41:

suo sibi argumento refutatus,

Gell. 5, 10, 16:

suo sibi lacte aleret,

id. 12, 1, 6:

a suis sibi parentibus,

App. M. 1, p. 104, 35:

in suis sibi domibus,

id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7;

6, p. 186, 24: qui Deo... sua sibi opera praetulerunt,

Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20:

in suo sibi pervoluta sanguine,

App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7:

cum sua sibi natione captivus,

Min. Fel. 10, 4:

IN SVO SIBI POSITVS,

Inscr. Orell. 4495:

AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,

Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force:

factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,

in good time for himself, Cic. Lael. 3, 11:

satis superque esse sibi suarum cuique rerum,

id. ib. 13, 45:

priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,

id. Phil. 2, 37, 96:

vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?

Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. a).

vīvo, vixi, victum, 3 ( pluperf. subj. syncop. vixet, Verg. A. 11, 118), v. n. [Sanscr. giv-, givami, live; Gr. bios, life; Goth. quius, living; Germ. quicken; Engl. quick], to live, be alive, have life (syn. spiro).

Lit.

In gen.: Ca. Eho, tua uxor quid agit? Me. Immortalis est. Vivit victuraque est, Plaut. Trin. 1, 2, 18:

valet atque vivit (gnatus),

Ter. Heaut. 3, 1, 21:

nemo'st hominum qui vivat minus,

id. Eun. 4, 6, 19; id. Ad. 3, 2, 34:

vivere ac spirare,

Cic. Sest. 50, 108:

is demum mihi vivere atque frui animā videtur, qui, etc.,

Sall. C. 2, 9.—With acc. of time:

et pueri annos octingentos vivont... Quin mille annorum perpetuo vivont ab saeclo ad saeclum,

Plaut. Mil. 4, 2, 85;

4, 2, 87: Nemo est tam senex, qui se annum non putat posse vivere,

Cic. Sen. 7, 24:

vixi Annos bis centum,

Ov. M. 12, 187:

Aufidius vixit ad summam senectutem,

Cic. Brut. 48, 179:

ad centesimum annum,

id. Sen. 6, 19:

ad vesperum,

id. ib. 19, 67:

triginta annis,

id. Off. 3, 2, 8:

negat Epicurus, jucunde posse vivi, nisi cum virtute vivatur,

live pleasantly unless we live virtuously, id. Tusc. 3, 20, 49.— Subst.: vīventes, ium, the living (opp. mortui), Lact. 5, 19, 25; 5, 3, 25.—With a homogeneous object:

modice et modeste melius est vitam vivere,

Plaut. Pers. 3, 1, 18; cf. Ter. Ad. 5, 4, 5; Cic. Verr. 2, 2, 47, § 118; id. Clu. 61, 170:

tamne tibi diu videor vitam vivere?

Plaut. Mil. 3, 1, 34:

Bacchanalia vivunt,

Juv. 2, 3.— Pass.:

nunc tertia vivitur aetas,

Ov. M. 12, 187.— Transf., of things:

et vivere vitem et mori dicimus,

Cic. Fin. 5, 14, 39; cf. id. Tusc. 1, 24, 56:

saepes,

Varr. R. R. 1, 14, 2:

oleae,

Plin. 16, 44, 90, § 241:

cinis,

Ov. R. Am. 732:

ignes,

id. F. 3, 427:

picturatum opus,

lives, Claud. IV. Cons. Hon. 589.—

In partic.

To survive, be still alive (mostly in secondary tenses):

quas inimicitias si tam cavere potuisset, quam metuere solebat, viveret,

would be still alive, Cic. Rosc. Am. 6, 17:

is jam pridem mortuus est: si viveret, verba ejus audiretis,

id. ib. 14, 42:

Mustius dixisset, si viveret,

id. Verr. 2, 1, 53, § 139:

si viveret Hortensius cetera fortasse desideraret,

id. Brut. 2, 6:

si viveret, mihi cum illo nulla contentio jam maneret,

id. Att. 14, 13, B, 4; id. Fam. 12, 1, 1:

dixisti paulum tibi esse etiam nunc morae, quod ego viverem,

id. Cat. 1, 4, 9; cf. id. Red. Quir. 4, 10:

utinam L. Caesar valeret, Serv. Sulpicius viveret,

id. Phil. 8, 7, 22:

constitueram, neminem includere in dialogos eorum, qui viverent,

id. Att. 13, 19, 3:

divinat enim, quae futura fuerint, si Philippus vixisset,

Liv. 41, 24, 4; cf.:

quid Philippus, si vixisset, facturus fuerit,

id. 41, 24, 5:

qui censor fuisset, vetustissimusque ex iis, qui viverent, censoriis esset,

id. 23, 22, 10; cf.:

hic tamen vivit. Vivit? Immo vero etiam in senatum venit,

Cic. Cat. 1, 1, 2: vivis;

et vivis non ad deponendam sed ad confirmandam audaciam,

id. ib. 1, 2, 4.—

Euphemistically, vixit, he is done with life, he is dead:

vixisse nimio satiu'st jam quam vivere,

Plaut. Bacch. 1, 2, 43; cf. id. Most. 4, 3, 10.—

Ita vivam, as true as I live, as a formula of asseveration:

nam, ita vivam, putavi,

Cic. Fam. 2, 13, 3; 2, 16, 20; id. Att. 5, 15, 2; Sen. Ep. 82, 11 al.—

Ne vivam si, may I not live if, may I die if; as a form of asseveration:

quid poteris, inquies, pro iis dicere? Ne vivam, si scio,

Cic. Att. 4, 16, 8; id. Fam. 7, 23 fin. —

Si vivo, if I live, a formula of menacing:

erit ubi te ulciscar, si vivo,

Plaut. Ps. 5, 2, 26; id. Cas. 1, 1, 27; Ter. And. 5, 2, 25; id. Eun. 5, 5, 20.—

In the phrases,

Alicui vivere, to live for a person:

haec qui misit, non sibi soli postulat Te vivere et suā causā excludi ceteros,

Ter. Eun. 3, 2, 28; cf.:

si tibi soli viveres,

Cic. Marcell. 8, 25; cf.: secum vivere, II. B. infra.—

In diem vivere, from hand to mouth, for the present hour, Cic. de Or. 2, 40, 169; id. Tusc. 5, 11, 33; id. Phil. 2, 34, 86; cf.:

hi, qui in horam viverent,

id. ib. 5, 9, 25.—

De lucro vivere, a life that is clear gain, i. e. at the mercy of another, Cic. Fam. 9, 17, 1.—

Pregn.

To live well, live at ease, enjoy life:

quod me cohortaris ad ambitionem et ad laborem, faciam quidem: sed quando vivemus?

Cic. Q. Fr. 3, 1, 4, § 12: vivite lurcones, comedones, vivite ventres, Lucil. ap. Non. p. 11, 8; Varr. ib. p. 156, 13; Cat. 5, 1; Hor. C. 3, 29, 43; id. Ep. 1, 6, 66.—Hence, in bidding farewell:

vive valeque,

Hor. S. 2, 5, 110; id. Ep. 1, 6, 67 al.; cf.:

vivite, silvae,

fare ye well, Verg. E. 8, 58.—

Like our to live, for to last, endure, remain, be remembered (mostly poet.):

vivet extento Proculeius aevo... Illum aget Fama superstes,

Hor. C. 2, 2, 5:

per omnia saecula famā vivam,

Ov. M. 15, 879: mea semper gloria vivet, Cic. poët. ap. Gell. 15, 6, 3:

tacitum vivit sub pectore vulnus,

Verg. A. 4, 67:

spirat adhuc amor Vivuntque commissi calores Aeoliae fidibus puellae,

Hor. C. 4, 9, 11; cf. id. ib. 1, 32, 3:

carmina,

id. Ep. 1, 19, 2:

scripta,

Ov. Tr. 1, 7, 25:

das nostro nomen victurum amori,

id. Am. 3, 1, 65:

odia,

Stat. Th. 12, 441: mihi quidem Scipio, quamquam est subito ereptus, vivit tamen [p. 2002] semperque vivet, Cic. Lael. 27, 102:

vivit vivetque semper, atque etiam latius in memoriā hominum et sermone versabitur, postquam ab oculis recessit,

Plin. Ep. 2, 1, 11; Sen. Ben. 3, 5, 2.—

Transf.

To live on any thing or in any manner, i. e. to support life; to sustain or maintain one's self:

stirpibus palmarum vivere,

Cic. Verr. 2, 5, 50, § 131:

piscibus atque ovis avium vivere,

Caes. B. G. 4, 10 fin.:

lacte atque pecore,

id. ib. 4, 1;

5, 14: cortice ex arboribus,

id. B. C. 3, 49:

coriis herbisque et radicibus vivere,

Liv. 23, 30, 3:

herbis Vivis et urticā,

Hor. Ep. 1, 12, 8:

siliquis et pane secundo,

id. ib. 2, 1, 123:

parvo,

id. S. 2, 2, 1:

rapto,

Verg. A. 7, 749:

de vestro,

Plaut. Truc. 5, 61:

misere,

id. Aul. 2, 4, 36:

parcius,

Hor. S. 1, 3, 49:

suaviter,

id. Ep. 1, 8, 4:

bene,

id. ib. 1, 6, 56;

1, 11, 29: rapto,

Liv. 7, 25, 13; 27, 12, 5:

verbum vivere quidam putant ad cibum pertinere,

Dig. 50, 16, 234.— Impers. pass.:

vivitur ex rapto,

Ov. M. 1, 144. — Trop.:

(sunt) in eo studia illa nostra, quibus antea delectabamur, nunc etiam vivimus,

Cic. Fam. 13, 28, a, 2.—

To live, i. e. to pass one's life, to reside, dwell, be in any place or manner (cf.:

vitam dego): Rhodi,

Cic. Fam. 4, 7, 4:

extra urbem,

id. Brut. 74, 258:

Cypri,

Nep. Chabr. 3, 4:

in litteris vivere,

Cic. Fam. 9, 26, 1; id. Sen. 11, 38:

in maximā celebritate atque in oculis civium,

id. Off. 3, 1, 3:

in paupertate,

id. Part. Or. 18, 63:

in humilitate,

Lact. 7, 9, 17: cum timore, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 3:

unis moribus et numquam mutatis legibus,

Cic. Fl. 26, 63:

e naturā,

id. Fin. 3, 20, 68:

convenienter naturae,

id. ib. 3, 7, 26; id. Off. 3, 3, 13:

valde familiariter cum aliquo,

id. Att. 6, 6, 2; cf.:

Hirtius vivit habitatque cum Balbo,

id. ib. 14, 20, 4:

cum Pansā vixi in Pompeiano,

id. ib.:

ecquis me vivit hodie fortunatior?

Ter. Eun. 5, 8, 1:

ego vivo miserrimus,

Cic. Att. 3, 5:

viveret in terris te si quis avarior uno,

Hor. Ep. 2, 2, 157:

illā sorte Contentus vivat,

id. S. 1, 1, 3.—Prov.:

secum vivere,

to live for one's self, care only for one's self, Cic. Sen. 14, 49.— Impers. pass.:

quoniam vivitur non cum perfectis hominibus, sed, etc.,

Cic. Off. 1, 15, 46.

vīvo, vixi, victum, 3 ( pluperf. subj. syncop. vixet, Verg. A. 11, 118), v. n. [Sanscr. giv-, givami, live; Gr. bios, life; Goth. quius, living; Germ. quicken; Engl. quick], to live, be alive, have life (syn. spiro).

Lit.

In gen.: Ca. Eho, tua uxor quid agit? Me. Immortalis est. Vivit victuraque est, Plaut. Trin. 1, 2, 18:

valet atque vivit (gnatus),

Ter. Heaut. 3, 1, 21:

nemo'st hominum qui vivat minus,

id. Eun. 4, 6, 19; id. Ad. 3, 2, 34:

vivere ac spirare,

Cic. Sest. 50, 108:

is demum mihi vivere atque frui animā videtur, qui, etc.,

Sall. C. 2, 9.—With acc. of time:

et pueri annos octingentos vivont... Quin mille annorum perpetuo vivont ab saeclo ad saeclum,

Plaut. Mil. 4, 2, 85;

4, 2, 87: Nemo est tam senex, qui se annum non putat posse vivere,

Cic. Sen. 7, 24:

vixi Annos bis centum,

Ov. M. 12, 187:

Aufidius vixit ad summam senectutem,

Cic. Brut. 48, 179:

ad centesimum annum,

id. Sen. 6, 19:

ad vesperum,

id. ib. 19, 67:

triginta annis,

id. Off. 3, 2, 8:

negat Epicurus, jucunde posse vivi, nisi cum virtute vivatur,

live pleasantly unless we live virtuously, id. Tusc. 3, 20, 49.— Subst.: vīventes, ium, the living (opp. mortui), Lact. 5, 19, 25; 5, 3, 25.—With a homogeneous object:

modice et modeste melius est vitam vivere,

Plaut. Pers. 3, 1, 18; cf. Ter. Ad. 5, 4, 5; Cic. Verr. 2, 2, 47, § 118; id. Clu. 61, 170:

tamne tibi diu videor vitam vivere?

Plaut. Mil. 3, 1, 34:

Bacchanalia vivunt,

Juv. 2, 3.— Pass.:

nunc tertia vivitur aetas,

Ov. M. 12, 187.— Transf., of things:

et vivere vitem et mori dicimus,

Cic. Fin. 5, 14, 39; cf. id. Tusc. 1, 24, 56:

saepes,

Varr. R. R. 1, 14, 2:

oleae,

Plin. 16, 44, 90, § 241:

cinis,

Ov. R. Am. 732:

ignes,

id. F. 3, 427:

picturatum opus,

lives, Claud. IV. Cons. Hon. 589.—

In partic.

To survive, be still alive (mostly in secondary tenses):

quas inimicitias si tam cavere potuisset, quam metuere solebat, viveret,

would be still alive, Cic. Rosc. Am. 6, 17:

is jam pridem mortuus est: si viveret, verba ejus audiretis,

id. ib. 14, 42:

Mustius dixisset, si viveret,

id. Verr. 2, 1, 53, § 139:

si viveret Hortensius cetera fortasse desideraret,

id. Brut. 2, 6:

si viveret, mihi cum illo nulla contentio jam maneret,

id. Att. 14, 13, B, 4; id. Fam. 12, 1, 1:

dixisti paulum tibi esse etiam nunc morae, quod ego viverem,

id. Cat. 1, 4, 9; cf. id. Red. Quir. 4, 10:

utinam L. Caesar valeret, Serv. Sulpicius viveret,

id. Phil. 8, 7, 22:

constitueram, neminem includere in dialogos eorum, qui viverent,

id. Att. 13, 19, 3:

divinat enim, quae futura fuerint, si Philippus vixisset,

Liv. 41, 24, 4; cf.:

quid Philippus, si vixisset, facturus fuerit,

id. 41, 24, 5:

qui censor fuisset, vetustissimusque ex iis, qui viverent, censoriis esset,

id. 23, 22, 10; cf.:

hic tamen vivit. Vivit? Immo vero etiam in senatum venit,

Cic. Cat. 1, 1, 2: vivis;

et vivis non ad deponendam sed ad confirmandam audaciam,

id. ib. 1, 2, 4.—

Euphemistically, vixit, he is done with life, he is dead:

vixisse nimio satiu'st jam quam vivere,

Plaut. Bacch. 1, 2, 43; cf. id. Most. 4, 3, 10.—

Ita vivam, as true as I live, as a formula of asseveration:

nam, ita vivam, putavi,

Cic. Fam. 2, 13, 3; 2, 16, 20; id. Att. 5, 15, 2; Sen. Ep. 82, 11 al.—

Ne vivam si, may I not live if, may I die if; as a form of asseveration:

quid poteris, inquies, pro iis dicere? Ne vivam, si scio,

Cic. Att. 4, 16, 8; id. Fam. 7, 23 fin. —

Si vivo, if I live, a formula of menacing:

erit ubi te ulciscar, si vivo,

Plaut. Ps. 5, 2, 26; id. Cas. 1, 1, 27; Ter. And. 5, 2, 25; id. Eun. 5, 5, 20.—

In the phrases,

Alicui vivere, to live for a person:

haec qui misit, non sibi soli postulat Te vivere et suā causā excludi ceteros,

Ter. Eun. 3, 2, 28; cf.:

si tibi soli viveres,

Cic. Marcell. 8, 25; cf.: secum vivere, II. B. infra.—

In diem vivere, from hand to mouth, for the present hour, Cic. de Or. 2, 40, 169; id. Tusc. 5, 11, 33; id. Phil. 2, 34, 86; cf.:

hi, qui in horam viverent,

id. ib. 5, 9, 25.—

De lucro vivere, a life that is clear gain, i. e. at the mercy of another, Cic. Fam. 9, 17, 1.—

Pregn.

To live well, live at ease, enjoy life:

quod me cohortaris ad ambitionem et ad laborem, faciam quidem: sed quando vivemus?

Cic. Q. Fr. 3, 1, 4, § 12: vivite lurcones, comedones, vivite ventres, Lucil. ap. Non. p. 11, 8; Varr. ib. p. 156, 13; Cat. 5, 1; Hor. C. 3, 29, 43; id. Ep. 1, 6, 66.—Hence, in bidding farewell:

vive valeque,

Hor. S. 2, 5, 110; id. Ep. 1, 6, 67 al.; cf.:

vivite, silvae,

fare ye well, Verg. E. 8, 58.—

Like our to live, for to last, endure, remain, be remembered (mostly poet.):

vivet extento Proculeius aevo... Illum aget Fama superstes,

Hor. C. 2, 2, 5:

per omnia saecula famā vivam,

Ov. M. 15, 879: mea semper gloria vivet, Cic. poët. ap. Gell. 15, 6, 3:

tacitum vivit sub pectore vulnus,

Verg. A. 4, 67:

spirat adhuc amor Vivuntque commissi calores Aeoliae fidibus puellae,

Hor. C. 4, 9, 11; cf. id. ib. 1, 32, 3:

carmina,

id. Ep. 1, 19, 2:

scripta,

Ov. Tr. 1, 7, 25:

das nostro nomen victurum amori,

id. Am. 3, 1, 65:

odia,

Stat. Th. 12, 441: mihi quidem Scipio, quamquam est subito ereptus, vivit tamen [p. 2002] semperque vivet, Cic. Lael. 27, 102:

vivit vivetque semper, atque etiam latius in memoriā hominum et sermone versabitur, postquam ab oculis recessit,

Plin. Ep. 2, 1, 11; Sen. Ben. 3, 5, 2.—

Transf.

To live on any thing or in any manner, i. e. to support life; to sustain or maintain one's self:

stirpibus palmarum vivere,

Cic. Verr. 2, 5, 50, § 131:

piscibus atque ovis avium vivere,

Caes. B. G. 4, 10 fin.:

lacte atque pecore,

id. ib. 4, 1;

5, 14: cortice ex arboribus,

id. B. C. 3, 49:

coriis herbisque et radicibus vivere,

Liv. 23, 30, 3:

herbis Vivis et urticā,

Hor. Ep. 1, 12, 8:

siliquis et pane secundo,

id. ib. 2, 1, 123:

parvo,

id. S. 2, 2, 1:

rapto,

Verg. A. 7, 749:

de vestro,

Plaut. Truc. 5, 61:

misere,

id. Aul. 2, 4, 36:

parcius,

Hor. S. 1, 3, 49:

suaviter,

id. Ep. 1, 8, 4:

bene,

id. ib. 1, 6, 56;

1, 11, 29: rapto,

Liv. 7, 25, 13; 27, 12, 5:

verbum vivere quidam putant ad cibum pertinere,

Dig. 50, 16, 234.— Impers. pass.:

vivitur ex rapto,

Ov. M. 1, 144. — Trop.:

(sunt) in eo studia illa nostra, quibus antea delectabamur, nunc etiam vivimus,

Cic. Fam. 13, 28, a, 2.—

To live, i. e. to pass one's life, to reside, dwell, be in any place or manner (cf.:

vitam dego): Rhodi,

Cic. Fam. 4, 7, 4:

extra urbem,

id. Brut. 74, 258:

Cypri,

Nep. Chabr. 3, 4:

in litteris vivere,

Cic. Fam. 9, 26, 1; id. Sen. 11, 38:

in maximā celebritate atque in oculis civium,

id. Off. 3, 1, 3:

in paupertate,

id. Part. Or. 18, 63:

in humilitate,

Lact. 7, 9, 17: cum timore, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 3:

unis moribus et numquam mutatis legibus,

Cic. Fl. 26, 63:

e naturā,

id. Fin. 3, 20, 68:

convenienter naturae,

id. ib. 3, 7, 26; id. Off. 3, 3, 13:

valde familiariter cum aliquo,

id. Att. 6, 6, 2; cf.:

Hirtius vivit habitatque cum Balbo,

id. ib. 14, 20, 4:

cum Pansā vixi in Pompeiano,

id. ib.:

ecquis me vivit hodie fortunatior?

Ter. Eun. 5, 8, 1:

ego vivo miserrimus,

Cic. Att. 3, 5:

viveret in terris te si quis avarior uno,

Hor. Ep. 2, 2, 157:

illā sorte Contentus vivat,

id. S. 1, 1, 3.—Prov.:

secum vivere,

to live for one's self, care only for one's self, Cic. Sen. 14, 49.— Impers. pass.:

quoniam vivitur non cum perfectis hominibus, sed, etc.,

Cic. Off. 1, 15, 46.

vŏlo (2 d pers. sing. vis, orig. veis, Prisc. 9, 1, 6, p. 847 P.; 1 st pers. plur. volumus, but volimus, Plaut. Truc. 1, 2, 89 Speng.; 3 d pers. sing. volt, and 2 d pers. plur. voltis always in ante-class. writers;

also volt,

Cic. Verr. 2, 2, 17, § 42; 2, 5, 49, § 128; id. Sest. 42, 90; id. Phil. 8, 9, 26; id. Par. 5, 1, 34; id. Rep. 3, 33, 45:

voltis,

id. Verr. 2, 3, 53, § 122; 2, 3, 94, § 219; 2, 5, 5, § 11; 2, 3, 89, § 208; id. Clu. 30, 83; id. Rab. Perd. 12, 33; id. Sest. 30, 64; id. Par. 1, 2, 11 et saep. — Pres. subj. velim, but sometimes volim, Plaut. Merc. 1, 2, 44 Ritschl; cf. Prisc. 9, 1, 8, p. 848 P.;

so volint,

Plaut. Most. 1, 3, 65 Ritschl), velle, volui ( part. fut. voliturus, Serv. ad Verg. A. 5, 712; contr. forms, vin for visne, freq. in Plaut. and Ter., also Hor. S. 1, 9, 69; Pers. 6, 63:

sis for si vis,

Plaut. Capt. 1, 2, 70; id. Merc. 4, 4, 37; id. Pers. 3, 3, 8; Ter. Eun. 2, 3, 20; id. Heaut. 1, 2, 38; Cic. Tusc. 2, 18, 42; id. Rosc. Am. 16, 48; id. Mil. 22, 60; Liv. 34, 32, 20:

sultis for si voltis, only ante-class.,

Plaut. Stich. 1, 2, 8; id. As. prol. 1; id. Capt. 2, 3, 96; 3, 5, 9; 4, 4, 11), v. irreg. a. [Sanscr. var-; Gr. bol-, boulomai; cf. the strengthened root Wel- in eeldomai, elpomai; Germ. wollen; Engl. will], expressing any exercise of volition, and corresponding, in most cases, to the Germ. wollen; in Engl. mostly rendered, to wish, want, intend, purpose, propose, be willing, consent, mean, will, and, impersonally, it is my will, purpose, intention, plan, policy (syn.: cupio, opto; but volo properly implies a purpose).

In gen.

With object-infinitive.

With pres. inf.

Exire ex urbe priusquam luciscat volo, Plaut. Am. 1, 3, 35:

potare ego hodie tecum volo,

id. Aul. 3, 6, 33:

ego quoque volo esse liber: nequiquam volo,

id. Trin. 2, 4, 39; so id. ib. 2, 4, 164:

ait rem seriam agere velle mecum,

Ter. Eun. 3, 3, 8:

natus enim debet quicunque est velle manere In vita,

Lucr. 5, 177:

video te alte spectare et velle in caelum migrare,

Cic. Tusc. 1, 34, 82:

quid poetae? Nonne post mortem nobilitari volunt?

id. ib. 1, 15, 34:

si innocentes existimari volumus,

id. Verr. 2, 2, 10, § 28:

quoniam opinionis meae voluistis esse participes,

id. de Or. 1, 37, 172:

quod eas quoque nationes adire et regiones cognoscere volebat,

Caes. B. G. 3, 7:

si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

id. ib. 3, 8 fin.:

dominari illi volunt, vos liberi esse,

Sall. J. 31, 23:

si haec relinquere voltis,

id. C. 58, 15:

priusquam liberi estis, dominari jam in adversarios vultis,

Liv. 3, 53, 7:

si quis vestrum suos invisere volt, commeatum do,

id. 21, 21, 5:

non enim vincere tantum noluit, sed vinci voluit,

id. 2, 59, 2:

suspitionem Caesar quibusdam reliquit, neque voluisse se diutius vivere, neque curasse,

Suet. Caes. 85:

Eutrapelus cuicunque nocere volebat, Vestimenta dabat pretiosa,

Hor. Ep. 1, 18, 31.—

Idiomatically: quid arbitramini Rheginos merere velle ut ab iis marmorea illa Venus auferatur? what do you think the Rhegini would take for, etc., Cic. Verr. 2, 4, 60, § 135.—

Transf., of things: fabula quae posci vult et spectata reponi, a comedy which wishes (i. e. is meant) to be in demand, etc., Hor. A. P. 190:

neque enim aut hiare semper vocalibus aut destitui temporibus volunt sermo atque epistula,

Quint. 9, 4, 20; cf. id. 8, prooem. 23.—

Of the wishes of those that have a right to command, the gods, masters, parents, commanders, etc., I want, wish, will, am resolved, it is my will:

in acdibus quid tibi meis erat negoti...? Volo scire,

Plaut. Aul. 3, 2, 14; 3, 2, 17; 3, 2, 18; 3, 6, 27; id. Curc. 4, 3, 11; id. Ep. 3, 4, 74; id. Mil. 2, 3, 74; 3, 1, 17; id. Stich. 1, 2, 56; Ter. And. 1, 2, 9; 4, 2, 17:

maxima voce clamat populus, neque se uni, nec paucis velle parere,

Cic. Rep. 1, 35, 55:

consuesse deos immortalis, quos pro scelere eorum ulcisci velint, etc.,

Caes. B. G. 1, 13:

hic experiri vim virtutemque volo,

Liv. 23, 45, 9.—

= in animo habere, to intend, purpose, mean, design:

ac volui inicere tragulam in nostrum senem,

Plaut. Ps. 1, 4, 14:

eadem quae illis voluisti facere tu, faciunt tibi,

id. Mil. 3, 1, 11; so id. Most. 2, 2, 5:

puerumque clam voluit exstinguere,

Ter. Hec. 5, 1, 23:

necare candem voluit,

Cic. Cael. 13, 31: quid enim ad illum qui te captare vult, utrum [p. 2005] tacentem te irretiat an loquentem? id. Ac. 2, 29, 94:

hostis hostem occidere volui,

Liv. 2, 12, 9; 7, 34, 11: volui interdiu eum... occidere; volui, cum ad cenam invitavi, veneno scilicet tollere;

volui... ferro interficere (ironically),

id. 40, 13, 2:

tuum crimen erit, hospitem occidere voluisse,

the intention to kill your guest-friend, Val. Max. 5, 1, 3 fin.; 6, 1, 8:

non enim vult mori, sed invidiam filio facere,

Quint. 9, 2, 85.—

Pregn., opp. optare: non vult mori qui optat,

Sen. Ep. 117, 24:

sed eo die is, cui dare volueram (epistulam), non est profectus,

Cic. Att. 9, 7, 1:

cum de senectute vellem aliquid scribere,

id. Sen. 1, 2:

ego te volui castigare, tu mihi accussatrix ades,

Plaut. As. 3, 1, 10:

bonus volo jam ex hoc die esse,

id. Pers. 4, 3, 10:

ego jam a principio amici filiam, Ita ut aequom fuerat, volui uxorem ducere,

Ter. Phorm. 4, 3, 46:

at etiam eo negotio M. Catonis splendorem maculare voluerunt,

it was their purpose, Cic. Sest. 28, 60:

eum (tumulum) non tam capere sine certamine volebat, quam causam certaminis cum Minucio contrahere,

his plan was, Liv. 22, 28, 4.—Of things:

cum lex venditionibus occurrere voluit,

when it was the purpose of the law, Dig. 46, 1, 46: sed quid ea drachuma facere vis? Ca. Restim volo Mihi emere... qui me faciam pensilem, Plaut. Ps. 1, 1, 87: Ch. Revorsionem ad terram faciunt vesperi. Ni. Aurum hercle auferre voluere, id. Bacch. 2, 3, 63:

si iis qui haec omnia flamma ac ferro delere voluerunt... bellum indixi, etc.,

Cic. Prov. Cons. 10, 24:

(plebem) per caedem senatus vacuam rem publicam tradere Hannibali velle,

Liv. 23, 2, 7:

rem Nolanam in jus dicionemque dare voluerat Poeno,

id. 23, 15, 9: qui (majores nostri) tanta cura Siculos tueri ac retinere voluerunt ut, etc., whose policy it was to protect, etc., Cic. Verr. 2, 3, 6, § 14:

ut qui a principio mitis omnibus Italicis praeter Romanos videri vellet, etc.,

Liv. 23, 15, 4: idem istuc, si in vilitate largiri voluisses, derisum tuum beneficium esset, if you had offered to grant the same thing during low prices, etc., Cic. Verr. 2, 3, 92, § 215.—

= studere, conari, to try, endeavor, attempt:

quas (i. e. magnas res) qui impedire vult, is et infirmus est mobilisque natura, et, etc.,

Cic. Lael. 20, 75:

nam si quando id (exordium) primum invenire volui, nullum mihi occurrit, nisi aut exile, aut, etc.,

id. Or. 2, 77, 315:

de Antonio dico, numquam illum... nonnullorum de ipso suspitionem infitiando tollere voluisse,

that he never attempted to remove, id. Sest. 3, 8; id. Div. 1, 18, 35:

audes Fatidicum fallere velle deum?

do you dare attempt? Ov. F. 2, 262.—

To mean, of actions and expressions:

hic respondere voluit, non lacessere,

the latter meant to answer, not to provoke, Ter. Phorm. prol. 19:

non te judices urbi sed carceri reservarunt, neque to retinere in civitate, sed exilio privare voluerunt,

Cic. Att. 1, 16, 9.—So, volo dicere, I mean (lit. I intend to say):

quid aliud volui dicere?

Ter. Eun. 3, 2, 51:

volo autem dicere, illud homini longe optimum esse quod ipsum sit optandum per se,

Cic. Tusc. 2, 20, 46.—Often with the acc. illud or id, as a correction: Tr. Specta quam arcte dormiunt. Th. Dormiunt? Tr. Illut quidem ut conivent volui dicere, I mean how they nod, Plaut. Most. 3, 2, 145: Py. Quid? bracchium? Ar. Illud dicere volui femur, id. Mil. 1, 1, 27:

adduxi volui dicere,

id. Ps. 2, 4, 21; id. Am. 1, 1, 233; 1, 1, 235; id. Cas. 2, 6, 14; id. Mil. 3, 2, 7; id. Ps. 3, 2, 54; id. Rud. 2, 4, 9.—

To be going to: haec argumenta ego aedificiis dixi; nunc etiam volo docere ut homines aedium esse similes arbitremini, now I am going to show how, etc., Plaut. Most. 1, 2, 37: quando bene gessi rem, volo hic in fano supplicare, I am going to worship here, etc., id. Curc. 4, 2, 41:

nunc quod relicuom restat volo persolvere,

id. Cist. 1, 3, 40:

sustine hoc, Penicule, exuvias facere quas vovi volo,

id. Men. 1, 3, 13:

sinite me prospectare ne uspiam insidiae sint, consilium quod habere volumus,

id. Mil. 3, 1, 3; id. As. 2, 2, 113; id. Cas. 4, 2, 3; id. Bacch. 1, 1, 61:

si Prometheus, cum mortalibus ignem dividere vellet, ipse a vicinis carbunculos conrogaret, ridiculus videretur,

Auct. Her. 4, 6, 9:

ait se velle de illis HS. LXXX. cognoscere,

Cic. Verr. 2, 2, 23, § 56:

hinc se recipere cum vellent, rursus illi ex loco superiore nostros premebant,

Caes. B. C. 1, 45. —

To be about to, on the point of: quom mittere signum Volt, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 88 Vahl.):

quotiens ire volo foras, retines me, rogitas quo ego eam,

Plaut. Men. 1, 2, 5:

quae sese in ignem inicere voluit, prohibui,

Ter. And. 1, 1, 113:

si scires aspidem latere uspiam, et velle aliquem imprudentem super eam adsidere,

Cic. Fin. 2, 18, 59; id. Div. 1, 52, 118:

quod cum facere vellent, intervenit M. Manilius,

id. Rep. 1, 12, 18:

qui cum opem ferre vellet, nuntiatum sibi esse aliam classem ad Aegates insulas stare,

Liv. 22, 56, 7:

at Libys obstantes dum vult obvertere remos, In spatium resilire manus breve vidit,

Ov. M. 3, 676; 1, 635:

P. Claudius cum proelium navale committere vellet,

Val. Max. 1, 4, 3.—

Will, and in oblique discourse and questions would, the auxiliaries of the future and potential: animum advortite: Comediai nomen dari vobis volo, I will give you, etc., Plaut. Cas. prol. 30:

sed, nisi molestum est, nomen dare vobis volo comediai,

id. Poen. prol. 50:

vos ite intro. Interea ego ex hac statua verberea volo erogitare... quid sit factum,

id. Capt. 5, 1, 30:

i tu atque arcessi illam: ego intus quod facto est opus volo adcurare,

id. Cas. 3, 3, 35; id. Cist. 1, 1, 113; id. Most. 1, 1, 63; id. Poen. 2, 44; id. Pers. 1, 3, 85; id. Rud. 1, 2, 33: cum vero (gemitus) nihil imminuat doloris, cur frustra turpes esse volumus? why will ( would) we be disgraceful to no purpose? Cic. Tusc. 2, 24, 57:

illa enim (ars) te, verum si loqui volumus, ornaverat,

id. ib. 1, 47, 112:

ergo, si vere aestimare volumus, etc.,

Val. Max. 7, 5, 6:

si vere aestimare Macedonas, qui tunc erant, volumus,

Curt. 4, 16, 33:

ejus me compotem facere potestis, si meminisse vultis, etc.,

Liv. 7, 40, 5:

visne igitur, dum dies ista venit... interea tu ipse congredi mecum ut, etc....?

id. 8, 7, 7:

volo tibi Chrysippi quoque distinctionem indicare,

Sen. Ep. 9, 14: vis tu homines urbemque feris praeponere silvis? will you prefer, etc., Hor. S. 2, 6, 92; cf. velim and vellem, would, II. A. 2.—

Sometimes volui = mihi placuit, I resolved, concluded (generally, in this meaning, followed by an infinitive clause, v. I. B. 4.):

uti tamen tuo consilio volui,

still I concluded to follow your advice, Cic. Att. 8, 3, 1.—

To be willing, ready, to consent, like to do something: si sine bello velint rapta... tradere... se exercitum domum reducturum, if they were willing, would consent to, would deliver, etc., Plaut. Am. 1, 1, 52:

is dare volt, is se aliquid posci,

likes to give, id. As. 1, 3, 29:

hoc dixit, si hoc de cella concederetur, velle Siculos senatui polliceri frumentum in cellam gratis,

Cic. Verr. 2, 3, 87, § 200:

ei laxiorem daturos, si venire ad causam dicendam vellet,

Liv. 39, 17, 2; 5, 36, 4: nemo invenitur qui pecuniam suam dividere velit. Sen. Brev. Vit. 3, 1:

plerique concessam sibi sub condicione vitam si militare adversus eum vellent, recusarunt,

Suet. Caes. 68:

dedere etiam se volebant, si toleranda viris imperarentur,

Flor. 1, 33 (2, 18), 12.—So with negatives, to be not willing, not to suffer, not to like, not to allow, refuse:

heri nemo voluit Sostratam intro admittere,

Ter. Hec. 3, 1, 49:

cum alter verum audire non vult,

Cic. Lael. 26, 98: a proximis quisque minime anteiri vult, likes least to be surpassed, etc., Liv. 6, 34, 7:

nihil ex his praeter... accipere voluit,

refused to accept, Val. Max. 4, 3, 4.—

To do something voluntarily or intentionally: volo facere = mea voluntate or sponte facio: si voluit accusare, pietati tribuo;

si jussus est, necessitati,

if he accused of his own free will, I ascribe it to his filial love, Cic. Cael. 1, 2:

utrum statuas voluerint tibi statuere, an coacti sint,

id. Verr. 2, 2, 65, § 157:

de risu quinque sunt quae quaerantur... sitne oratoris risum velle permovere,

on purpose, id. Or. 2, 58, 235:

laedere numquam velimus,

Quint. 6, 3, 28.—So, non velle with inf., to do something unwillingly, with reluctance:

vivere noluit qui mori non vult,

who dies with reluctance, Sen. Ep. 30, 10.—

To be of opinion, think, mean, pretend (rare with inf.; usu. with acc. and inf.; v. B. 8.):

haec tibi scripsi ut isto ipso in genere in quo aliquid posse vis, te nihil esse cognosceres,

in which you imagine you have some influence, Cic. Fam. 7, 27, 2:

in hoc homo luteus etiam callidus ac veterator esse vult, quod ita scribit, etc.,

pretends, means to be, id. Verr. 2, 3, 14, § 35: sed idem Aelius Stoicus esse voluit, orator autem nec studuit um quam, nec fuit, id. Brut. 56, 206:

Pythago. ras, qui etiam ipse augur esse vellet,

id. Div. 1, 3, 5.—

To like, have no objection to, approve of (cf. E. 1. sq.):

magis eum delectat qui se ait philosophari velle sed paucis: nam omnino haud placere,

that he liked, had no objection to philosophizing, Cic. Rep. 1, 18, 30; v. also II. A.—

With pres. inf. understood.

Supplied from a preceding or subsequent clause.

To wish, it is his will, etc. (cf. 1. a. and b. supra):

nunc bene vivo et fortunate atque ut volo, i. e. vivere,

as I wish, Plaut. Mil. 3, 1, 111: quod diu vivendo multa quae non volt (i. e. videre) videt, Caecil. ap. Cic. Sen. 8, 25:

proinde licet quotvis vivendo condere saecla,

Lucr. 3, 1090:

nec tantum proficiebam quantum volebam,

Cic. Att. 1, 17, 1:

tot autem rationes attulit, ut velle (i. e. persuadere) ceteris, sibi certe persuasisse videatur,

id. Tusc. 1, 21, 49:

sed liceret, si velint, in Ubiorum finibus considere,

Caes. B. G. 4, 81:

quo praesidio senatus libere quae vellet decernere auderet,

id. B. C. 1, 2.—Of things:

neque chorda sonum reddit quem vult manus et mens,

Hor. A. P. 348.—

To choose, be pleased (freq.):

tum mihi faciat quod volt magnus Juppiter,

Plaut. Aul. 4, 10, 50:

id repetundi copia est, quando velis,

id. Trin. 5, 2, 7:

habuit aurum quamdiu voluit,

Cic. Cael. 13, 31:

rapiebat et asportabat quantum a quoque volebat Apronius,

id. Verr. 2, 3, 12, § 29:

provincias quas vellet, quibus vellet, venderet?

id. Sest. 39, 84:

quotiens ille tibi potestatem facturus sit ut eligas utrum velis,

id. Div. in Caecil. 14, 45:

daret utrum vellet subclamatum est,

Liv. 21, 18, 14:

senatus consultum factum est ut plebes praeficeret quaestioni quem vellet,

id. 4, 51, 2:

saxi materiaeque caedendae unde quisque vellet jus factum,

id. 5, 55, 3; cf. id. 2, 13, 9; 5, 46, 10; 6, 25, 5; 22, 10, 23; 23, 6, 2; 23, 15, 15; 23, 45, 10; 23, 47, 2;

26, 21, 11: vicem suam conquestus, quod sibi soli non liceret amicis, quatenus vellet, irasci,

Suet. Aug. 66:

at tu quantum vis tolle,

Hor. Ep. 1, 7, 16.—

To intend, it is my purpose, etc. (v. 1. c. supra):

sine me pervenire quo volo,

let me come to my point, Ter. Eun. 1, 2, 44:

scripsi igitur Aristotelio more, quemadmodum quidem volui, tres libros... de Oratore,

as I intended, Cic. Fam. 1, 9, 23:

ut meliore condicione quam qua ipse vult imitetur homines eos qui, etc.,

id. Div. in Caecil. 8, 25:

ego istos posse vincere scio, velle ne scirem ipsi fecerunt,

Liv. 2, 45, 12. —

To be willing, to consent, I will (v. 1. h. and l. supra): tu eum orato... St. Sane volo, yes, I will, Plaut. Cas. 2, 3, 57:

jube me vinciri. Volo, dum istic itidem vinciatur,

id. Capt. 3, 4, 75:

patri dic velle (i. e. uxorem ducere),

that you consent, are willing, Ter. And. 2, 3, 20 (cf.: si vis, II. A. 2, and sis, supra init.).—

To do something voluntarily (v. 1. m. supra):

tu selige tantum, Me quoque velle velis, anne coactus amem,

Ov. Am. 3, 11, 50.—

With ellipsis of inf.

Volo, with a designation of place, = ire volo:

nos in Formiano morabamur, quo citius audiremus: deinde Arpinum volebamus,

I intended to go to Arpinum, Cic. Att. 9, 1, 3:

volo mensi Quinctili in Graeciam,

id. ib. 14, 7, 2:

hactenus Vitellius voluerat (i. e. procedere),

Tac. A. 12, 42 fin. —

With other omissions, supplied from context: volo Dolabellae valde desideranti, non reperio quid (i. e. to dedicate some writing to him), Cic. Att. 13, 13, 2.—

In mal. part., Plaut. Aul. 2, 4, 7; Ov. Am. 2, 4, 16; 2. 19, 2; Prop. 1, 13, 36.—

With perfect infinitive active (rare).

In negative imperative sentences dependent on ne velis, ne velit (in oblique discourse also ne vellet), where ne velis has the force of noli. The perfect infinitive emphatically represents the action as completed (ante-class. and poet.).

In ancient ordinances of the Senate and of the higher officers (not in laws proper): NEIQVIS EORVM BACANAL HABVISE VELET... BACAS VIR NEQVIS ADIESE VELET CEIVIS ROMANVS... NEVE PECVNIAM QVISQVAM EORVM COMOINEM HABVISE VELET... NEVE... QVIQVAM FECISE VELET. NEVE INTER SED CONIOVRASE, NEVE COMVOVISE NEVE CONSPONDISE, etc., S. C. de Bacch. 4-13 ap. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 172.—So, in quoting such ordinances: per totam Italiam edicta mitti ne quis qui Bacchis initiatus esset, coisse aut convenisse causa sacrorum velit. [p. 2006] neu quid talis rei divinae fecisse, Liv. 39, 14, 8:

edixerunt ne quis quid fugae causa vendidisse neve emisse vellet,

id. 39, 17, 3. —

In imitation of official edicts: (vilicus) ne quid emisse velit insciente domino, neu quid domino celasse velit, the overseer must not buy any thing, etc., Cato, R. R. 5, 4:

interdico, ne extulisse extra aedis puerum usquam velis,

Ter. Hec. 4, 1, 48:

oscula praecipue nulla dedisse velis (= noli dare),

Ov. Am. 1, 4, 38:

ne quis humasse velit Ajacem, Atride, vetas? Cur?

Hor. S. 2, 3, 187.—

In affirmative sentences, implying command (in any mood or tense; mostly poet.): neminem nota strenui aut ignavi militis notasse volui, I have decided to mark no one, etc., Liv. 24, 16, 11: quia pepercisse vobis volunt, committere vos cur pereatis non patiuntur, because they have decided to spare you, etc., id. 32, 21, 33:

sunt delicta tamen quibus ignovisse velimus (= volumus),

which should be pardoned, Hor. A. P. 347.—

To represent the will as referring to a completed action.

In optative sentences with vellem or velim, v. II. B. 5. b. a, and II. C. 1. b.—

In other sentences ( poet. and post-class.): ex omnibus praediis ex quibus non hac mente recedimus ut omisisse possessionem velimus, with the will to abandon (omittere would denote the purpose to give up at some future time), Dig. 43, 16, 1, § 25; so,

an erit qui velle recuset Os populi meruisse?

Pers. 1, 41:

qui me volet incurvasse querela,

id. 1, 91.

With acc. and inf.

To wish (v. A. 1. a.).

With a different subject: hoc volo scire te: Perditus sum miser, I wish you to know, etc., Plaut. Curc. 1, 2, 46:

deos volo consilia vostra vobis recte vortere,

id. Trin. 5, 2, 31:

emere oportet quem tibi oboedire velis,

id. Pers. 2, 4, 2:

scin' quid nunc te facere volo?

Ter. Heaut. 3, 1, 85:

si perpetuam vis esse adfinitatem hanc,

id. Hec. 2, 2, 10:

consul ille egit eas res quarum me participem esse voluit,

Cic. Prov. Cons. 17, 41:

vim volumus exstingui: jus valeat necesse est,

id. Sest. 42, 92:

nec mihi hunc errorem extorqueri volo,

id. Sen. 23, 85:

hoc te scire volui,

id. Att. 7, 18, 4:

harum causarum fuit justissima quod Germanos suis quoque rebus timere voluit,

Caes. B. G. 4, 16:

ut equites qui salvam esse rempublicam vellent ex equis desilirent,

Liv. 4, 38, 2:

si me vivere vis recteque videre valentem,

Hor. Ep. 1, 7, 3:

si vis me flere, dolendum est Primum ipsi tibi,

id. A. P. 102.—With pass. inf. impers.:

regnari tamen omnes volebant,

that there should be a king, Liv. 1, 17, 3:

mihi volo ignosci,

I wish to be pardoned, Cic. Or. 1, 28, 130:

volt sibi quisque credi,

Liv. 22, 22, 14. —